• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اجیاد صغیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



باب اجیاد صغیر، از درهای ضلع جنوبی مسجدالحرام می‌باشد.



باب اجیاد صغیر، چهارمین در از درهای دیوار جنوبی مسجدالحرام از سمت شرق بوده که میان باب الصفا و باب اجیاد کبیر ساخته شد.
[۱] تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص۱۱۹-۱۲۳.
در منابع از این در با چندین نام یاد شده است؛ از جمله باب بنی مخزوم به علت روبه رو بودن با خانه‌های بنی مخزوم.
[۳] فی رحاب البیت العتیق، ص۹۸.
ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق.) نام آن را طوی
[۴] سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
و ابن جبیر (م. ۶۱۴ق.) آن را جیاد صغیر و خلقیین دانسته‌اند.در برخی منابع، از این در با عنوان باب الخلیفتین
[۶] الرحلة المعینیه، ص۱۵۶.
[۷] تحصیل المرام، ج۱، ص۳۸۲.
یا الخلفیین
[۸] مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۳۲.
نیز یاد شده که شاید تصحیف الخلقیین باشد. اجیاد اصغرو حلاقین
[۱۰] تاریخ عمارة الحرم المکی، ص۲۰۳.
(گروهی که سرهای حاجیان را می‌تراشند) نیز از دیگر نام‌های این در بوده است. در منابع به سبب این نام گذاری‌ها اشاره نشده است. (تصویر شماره ۱۱)


این باب به طول ۵/۱۳ ذرع (بیش از شش و نیم متر) و عرض ۱۵ ذرع (بیش از هفت متر) و یک ستون در وسط دو طاقی که بر دو ورودی در قرار داشتند، در جریان گسترش دوم روزگار عباسی به سال ۱۶۴ق. به دست مهدی عباسی (حک: ۱۵۸-۱۶۹ق.) ساخته شد.
[۱۲] تاریخ عمارة الحرم المکی، ص۲۰۳-۲۰۴.
منابع پیشین اعدادی متفاوت را در شمارگان پله‌های این در یاد کرده‌اند.
[۱۳] اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۳-۱۹۴.
[۱۴] الاعلاق النفیسه، ص۵۰.
[۱۵] مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۳۲.
برخی علت این اختلاف را پوشانده شدن شماری از پله‌ها بر اثر انباشت گل ولای سیل‌هایی دانسته‌اند که از جنوب مسجدالحرام به درون می‌ریخت و به تدریج پله‌ها را می‌پوشاند.
[۱۶] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص۵۱.



باب اجیاد صغیر در چندین بازسازی مسجدالحرام تعمیر شده است. به سال ۸۳۰ق. هم زمان با حکومت برسبای مملوکی (حک: ۸۲۵-۸۴۰ق.) برای جلوگیری از ورود سیل به مسجد، پله‌هایی بر ورودی این در ساخته شد.
[۱۷] اتحاف الوری، ج۳، ص۶۳۷.
در دوره سلطان مراد سوم عثمانی (حک: ۹۸۲-۱۰۰۳ق.) به سال ۹۸۴ق. درگاه باب بازسازی شد وبرای هر یک از دو ورودی باب، دو لنگه در از جنس چوب ساخته و بر بالای در ۱۹ کنگره فراهم گشت.
[۱۸] تحصیل المرام، ج۱، ص۳۸۲-۲۸۳.
[۱۹] تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص۱۰۵.
بر بالای ورودی‌ها، آیات ۳۰ تا ۳۲: {و وهبنا لداود سلیمان نعم العبد انه اواب• اذ عرض علیه بالعشی الصافنات الجیاد• فقال انی احببت حب الخیر عن ذکر ربی حتی توارت بالحجاب} نگاشته شد که مناسبتی نیز با نام باب دارد.
[۲۱] تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص۱۲۳.
رفعت پاشا در سده ۱۴ق. از وجود یکی از سه تکیه مکه کنار باب اجیاد با ۲۰ سقاخانه یاد می‌کند.
[۲۲] مرآة الحرمین، ج۱، ص۱۸۳.
این باب در گسترش دوران سعودی برداشته شد.
[۲۳] موسوعه مکة المکرمه، ج۴، ص۲۷۹-۲۸۰.



اتحاف الوری: عمر بن محمد بن فهد (م. ۸۸۵ق.) ، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۸ق؛ اخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛ اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ الاعلاق النفیسه: ابن رسته (م. قرن۳ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م؛ تاریخ عمارة الحرم المکی الشریف: فوزیه حسین مطر، جامعة‌ام القری، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة المسجدالحرام: حسین عبدالله باسلامه، جده، تهامه، ۱۴۰۰ق؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام: طه عبدالقادر، مکه، جامعة‌ام القری؛ تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. ۱۳۲۱ق.) ، به کوشش ابن دهیش، ۱۴۲۴ق؛ رحلة ابن بطوطه: ابن بطوطه (م. ۷۷۹ق.) ، به کوشش التازی، رباط، المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق؛ رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد (م. ۶۱۴ق.) ، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م؛ الرحلة المعینیه: ماء العینین ابن العتیق، بیروت، دار السویدی، ۲۰۰۴م؛ سفرنامه ناصر خسرو: ناصر خسرو (م. ۴۸۱ق.) ، تهران، زوار، ۱۳۸۱ش؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق؛ فی رحاب البیت العتیق: محیی الدین احمد امام، الاندلس، دار قرطبه؛ مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) ، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق.


۱. تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص۱۱۹-۱۲۳.
۲. شفاء الغرام، ج۱، ص۳۱۵.    
۳. فی رحاب البیت العتیق، ص۹۸.
۴. سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۲۸.
۵. رحلة ابن جبیر، ص۷۳.    
۶. الرحلة المعینیه، ص۱۵۶.
۷. تحصیل المرام، ج۱، ص۳۸۲.
۸. مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۳۲.
۹. رحلة ابن بطوطه، ج۱، ص۳۷۷.    
۱۰. تاریخ عمارة الحرم المکی، ص۲۰۳.
۱۱. اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۹۰.    
۱۲. تاریخ عمارة الحرم المکی، ص۲۰۳-۲۰۴.
۱۳. اخبار مکه، فاکهی، ج۲، ص۱۹۳-۱۹۴.
۱۴. الاعلاق النفیسه، ص۵۰.
۱۵. مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۳۲.
۱۶. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص۵۱.
۱۷. اتحاف الوری، ج۳، ص۶۳۷.
۱۸. تحصیل المرام، ج۱، ص۳۸۲-۲۸۳.
۱۹. تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجدالحرام، ص۱۰۵.
۲۰. ص/سوره۳۸، آیه۳۸.    
۲۱. تاریخ عمارة المسجدالحرام، ص۱۲۳.
۲۲. مرآة الحرمین، ج۱، ص۱۸۳.
۲۳. موسوعه مکة المکرمه، ج۴، ص۲۷۹-۲۸۰.



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «باب اجیاد صغیر».    



جعبه ابزار