تجافی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تجافى یکی از
مستحبات در
تشهد نماز می باشد
دور كردن
بازوان و
آرنجها از پهلو و همچون دو بال گشوده قرار دادن آنها بلند كردن
شکم از زمین بلند كردن
زانوها از
زمین و به حالت نیم‌خیز قرار گرفتن.
تجافى در لغت به معناى قرار نداشتن در جاى و برداشتن چیزى از جاى خود آمده
و در كلمات
فقها در سه مورد در
نماز به كار رفته است: حال
رکوع و
سجود و حالت نشستن
مأموم هنگام
تشهّد امام.
تجافى در
رکوع به باز كردن دستها همچون دو بال گشوده، در سجود به بلند كردن شكم از زمین و قرار دادن دستها همچون دو بال گشوده و در حال تشهّد امام به بلند كردن مأموم زانوهاى خود را از زمین و بر سینه پا نشستن و گذاشتن
انگشتان دست بر زمین تحقّق مى‌یابد.
در
روایات و به تبع آن در كلمات فقها از تجافى در ركوع و سجود به «
تخوّی» و «
تجنیح» نیز تعبیر شده است.
فقها از این عنوان در باب
صلات سخن گفته‌اند.
تجافى در
رکوع و
سجود براى
مرد مستحب است.
البتّه تجافى به معناى بلند كردن شكم از
زمین در حال سجده از دیدگاه برخى
واجب است.
هرگاه مأموم در ركعت دوم یا آخر
نماز به امام
اقتدا كند، هنگام تشهّد امام عمل تجافى را انجام مى‌دهد. در
استحباب یا
وجوب آن بر
مأموم اختلاف است.
ظاهر كلمات بیشتر
فقها استحباب آن است.
از تجافی در احکام
تشهد و
نماز جماعت سخن رفته است.
تجافی یعنی هنگامی که
امام جماعت تشهد می‌خواند
ماموم دست‌هایش را زمین‌گذاشته و زانوها را بلند نموده به صورت نیم‌خیز بنشیند.
امام خمینی در
تحریرالوسیله درباره تجافی ماموم در رکعت دوم امام جماعت می‌نویسد: «لو ادرک الامام فی الرکعة الثانیة تحمّل عنه القراءة فیها، ویتابع الامام فی القنوت و التشهّد، والاحوط التجافی فیه، ثمّ بعد القیام الی الثانیة تجب علیه القراءة فیها؛ لکونها ثالثة الامام؛ سواء قرا الامام فیها «الحمد» او التسبیح.
اگر به رکعت دوم امام برسد، امام قرائت او را در این رکعت به عهده می‌گیرد و ماموم در
قنوت و تشهد از امام تبعیّت می‌کند و احتیاط (واجب) آن است که در موقع تشهد خواندن امام، به حالت تجافی بنشیند، سپس بعد از آن‌که برای رکعت دوم می‌ایستد، چه امام
حمد بخواند یا تسبیحات، قرائت بر او واجب است؛ زیرا آن رکعت، رکعت سوم امام است.
در عروة الوثقی در خصوص تجافی ماموم در رکعت آخر امام جماعت آمده است: یجوز للماموم المسبوق برکعة ان یقوم بعد السجدة الثانیة من رابعة الامام التی هی ثالثته وینفرد، ولکن یستحبّ له ان یتابعه فی التشهّد متجافیاً الی ان یسلّم ثمّ یقوم الی الرابعة.
همانگونه که در متن عروه آمده است در صورتی که ماموم به رکعت اول امام نرسیده باشد تجافی برای او در رکعت آخر امام جماعت مستحب است. امام خمینی نیز حاشیه بر متن عروه ندارند.
هل یجب قراءة شی‌ء من التشهد او القرآن اثناء التجافی فی صلاة الجماعة؟
بسمه تعالی، لایجب.
در حال تجافی در نماز جماعت آیا ماموم می‌تواند ساکت بنشیند و یا باید تشهد یا تسبیح را به نحو واجب تخییری بگوید؟ و همچنین اگر تجافی را عمداً یا جهلاً یا سهواً ترک کند به نماز یا جماعتش ضرر وارد می‌آید یا نه؟
ج-
ذکر و
تسبیح لازم نیست ولی احوط آن است که تجافی کند و اگر نکرد جماعتش یا نمازش
باطل نمی‌شود.
بر نمازگزار مستحب است «در حال سجده تجافی نماید؛ یعنی شکم را از زمین بالا بگیرد.»
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۳۵۳. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
