• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غایت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



غایت، آنچه نهایت حکم، موضوع و یا متعلق به آن محدود شده است.



غایت به معنای نخست، مانند «کعبین» که درآیه شریفه «... وَأرجُلَکُم الی الکَعْبَین» موضوع حکم ؛ یعنی «أرجُلَکُم» مقید به آن شده است. به موضوع یا متعلق و یا حکم مقیّد به غایت «مُغَیّا» گفته می‌شود.


از آن در اصول فقه بحث کرده‌اند.

۲.۱ - در اصول فقه

اصولیان در باره غایت از دو حیث بحث کرده‌اند:
نخست؛ اینکه آیا غایت مطلقا حکم مغیا را دارد یا در صورت وجود قرینه یا در جایی که غایت از جنس مغیا باشد؛ یا تفصیل بین ادات غایت و اینکه اگر ادات غایت «حتی» باشد، غایت داخل در مغیّا است؛ اما اگر «الی» باشد داخل نیست و یا ضابطه خاصی وجود ندارد و تنها با وجود قراین می‌توان تشخیص داد که غایت داخل در مغیّا و یا خارج از آن است و با نبود قراین، به اصول عملی مراجعه می‌شود؟ مسئله اختلافی است.
[۲] اصول الفقه، ج۱، ص۱۱۵-۱۱۶.
[۵] محاضرات فی اصول الفقه (مسلسل ۴۶)، ج۴، ص۲۸۱.

برخی گفته‌اند: این اختلاف نظرها در فرضی است که غایت، غایت موضوع یا متعلق آن باشد، نه غایت حکم.
[۶] اصول الفقه، ج۱، ص۱۱۶.

دوم؛ اینکه آیا مفاد تقیید به غایت قطع نظر از قراین و شواهد انتفای حکم از پس از غایت است یا نه؟


از معنای دوم غایت در فقه ، در بابهای طهارت ، صلات و بعضی ابواب عقود ، همچون بیع و اجاره سخن گفته‌اند.

۳.۱ - در طهارت

آیا در صحّت وضو قصد غایتی که به جهت آن امر به وضو شده، شرط است یا نه؟ مسئله اختلافی است.

۳.۲ - در صلات

مسافری‌که غایت سفرش حرام باشد، مانند سفر برای دزدی، نمازش تمام است و باید روزه‌اش را بگیرد.
[۱۳] مهذب الاحکام، ج۹، ص۱۷۳.


۳.۳ - در بیع و اجاره

فروختن یا اجاره دادن چیزی با هدف استفاده حرام از آن، مانند فروختن انگور یا اجاره دادن مغازه برای تولید شراب ، حرام است.
[۱۶] سداد العباد، ص۴۲۲.



۱. مائده/سوره۵، آیه۶.    
۲. اصول الفقه، ج۱، ص۱۱۵-۱۱۶.
۳. دراسات فی علم الاصول، ج۲، ص۲۲۳-۲۲۶.    
۴. امام خمینی، تهذیب الاصول، ج۱، ص۳۶۵.    
۵. محاضرات فی اصول الفقه (مسلسل ۴۶)، ج۴، ص۲۸۱.
۶. اصول الفقه، ج۱، ص۱۱۶.
۷. العروة الوثقی، ج۱، ص۴۰۸.    
۸. مستمسک العروة، ج۲، ص۴۶۹.    
۹. موسوعة الخوئی، ج۵، ص۴۲۹.    
۱۰. جواهر الکلام، ج۱۴، ص۲۵۷-۲۵۸.    
۱۱. العروة الوثقی، ج۳، ص۴۳۶.    
۱۲. موسوعة الخوئی، ج۲۰، ص۱۰۲.    
۱۳. مهذب الاحکام، ج۹، ص۱۷۳.
۱۴. مستند الشیعة، ج۱۴، ص۹۵.    
۱۵. جواهر الکلام، ج۲۲، ص۲۵.    
۱۶. سداد العباد، ص۴۲۲.



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۵۳۲، برگرفته از مقاله «غایت».    



جعبه ابزار