احکام تکلیفی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


احکام تکلیفی، احکام شرعی صادر شده به انگیزه بعث یا زجر یا ترخیص مکلّف نسبت به یک عمل گفته می‌شود.


تعریف

[ویرایش]

احکام تکلیفی، مقابل احکام وضعی ، و عبارت است از انشای صادر شده به انگیزه برانگیختن یا بازداشتن مکلّف از عملی یا ترخیص در آن عمل.

اقسام احکام تکلیفی

[ویرایش]

احکام تکلیفی بر پنج قسم است: وجوب ؛ حرمت ؛ استحباب ؛ کراهت ؛ اباحه . این احکام‌ به‌طور مستقیم به افعال مکلفان تعلق می‌گیرد و رفتار آنان را از هر نظر تصحیح می‌نماید، و موافقت یا مخالفت با آن‌ها موجب مثوبت یا عقوبت می‌شود.
[۱] مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۸۴.    


وجه تسمیه

[ویرایش]

احکام تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولا زحمت دار و دارای کلفت و مشقت می‌باشد، مانند: نماز ، روزه و.. .


فرق احکام تکلیفی با احکام وضعی

[ویرایش]

یکی از فرق‌های احکام تکلیفی با احکام وضعی این است که در احکام تکلیفی، حکم به نفس ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال حکم تکلیفی به این است که طبیعت در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط تکلیف خواهد بود. اما در احکام وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است.
[۲] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص ۴۰۳ - ۴۰۱.


ارتباط بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم

[ویرایش]

بین حکم وضعی و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین وجوب که یک حکم تکلیفی است و سببیت که یک حکم وضعی است کمال مباینت وجود دارد.
[۳] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
[۴] فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۱۹۴.
[۵] مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۰۹.
[۶] دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۶۲.    
[۷] اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۲۰.    
[۸] الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمد تقی، ص۵۷.    
[۹] اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
[۱۰] المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
[۱۱] مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۹۱.
[۱۲] اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، تقنین ص۳۱.
[۱۳] اصول الفقه، خضری، محمد، ص۳۷.
[۱۴] الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۴۶.
[۱۵] اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۳۸۳.    
[۱۶] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۴، ص۳۲۷.


پانویس

[ویرایش]
 
۱. ↑ مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۸۴.    
۲. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص ۴۰۳ - ۴۰۱.
۳. ↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص ۳۱۲-۳۱۱.
۴. ↑ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۱۹۴.
۵. ↑ مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۰۹.
۶. ↑ دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۶۲.    
۷. ↑ اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۲۰.    
۸. ↑ الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمد تقی، ص۵۷.    
۹. ↑ اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص ۴۵-۴۲.
۱۰. ↑ المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۱، ص ۲۱-۲۰.    
۱۱. ↑ مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۹۱.
۱۲. ↑ اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، تقنین ص۳۱.
۱۳. ↑ اصول الفقه، خضری، محمد، ص۳۷.
۱۴. ↑ الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۴۶.
۱۵. ↑ اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۳۸۳.    
۱۶. ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۴، ص۳۲۷.


منبع

[ویرایش]
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۰۶، برگرفته از مقاله «احکام تکلیفی».    


رده‌های این صفحه : احکام
جعبه ابزار