• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اصحاب اَیکه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ساكنان بيشه‌زارى كه بر اثر كم‌فروشى و در پى تکذیب حضرت شعیب(عليه السلام) با عذاب الهى نابود شدند.




ایکه به معناى درخت، و جمع آن «أيْك» به معناى انبوه درختان است.
[۱] . جامع‌البيان، ج‌۸، ج‌۱۴، ص‌۶۴; مقاييس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۶۵; لسان‌العرب، ج‌۱، ص‌۲۸۹، «ايك».




اين عنوان به‌صورت ترکیب اضافى «اصحاب الايكه» ۴ بار در آيات ۷۸ حجر/ ۱۵; ۱۷۶، شعراء/ ۲۶; ۱۳، ص/ ۳۸ و ۱۴ ق/ ۵۰ آمده است.
قرآنکریم اصحاب ايكه را امت شعیب معرفى‌مى‌كند. (شعراء/ ۲۶، ۱۷۶‌ـ‌۱۷۷) ناميدن آنان به اصحاب ايكه يا از آن رو بوده است كه در منطقه‌اى پر آب و درخت با ميوه فراوان زندگى مى‌كردند
[۲] . جامع البيان، مج‌۸، ج‌۱۴، ص‌۶۴.
روشن‌ترين معرفى از اصحاب ايكه در سوره‌شعراء آمده كه به فاصله ۹ سوره پس از سوره‌ص نازل شده است.



در سوره شعراء،اصحاب‌ايكه، قوم شعيب معرفى شده‌اند كه پيش‌از شعيب، ديگر فرستادگان الهى را تكذيب‌كرده بودند: «كَذَّبَ اَصحـبُ لـَيكَةِ المُرسَلين» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۶) شعيب آنان رابه ترس از خدا فرا مى‌خواند:«اِذ‌قالَ لَهُم شُعَيبٌ اَلا‌تَتَّقون» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۷) و با معرفى خود به‌عنوان پیامبر امین و درستكار براى آنان، از ايشان مى‌خواست تقواى الهى را رعايت كرده و از او اطاعت كنند: «اِنّى لَكُم رَسولٌ اَمين • فَاتَّقُوا اللّهَ واَطيعون» (شعراء/ ۲۶، ۱۷۸‌ـ‌۱۷۹) و اعلام‌مى‌داشت كه در برابر هدايتشان مزدش بر‌عهده پروردگار جهانيان است و از آنان مزدى نمى‌خواهد: «وما اَسـَلُكُم عَلَيهِ مِن اَجر اِلاّ عَلى رَبِّ العــلَمين». (شعراء/۲۶،۱۸۰)



بزرگ‌ترين انحراف اصحاب ايكه كم فروشى بوده است، ازاين‌رو شعيب(عليه السلام) ضمن دعوت آنها به كامل دادن پيمانه، آنان را از كم فروشى نهى مى‌كرد: «اَوفُوا الكَيلَ ولا تَكونوا مِنَ المُخسِرين» (شعراء/۲۶،۱۸۱) و از آنان مى‌خواست كه با ترازوی درست و کفه‌هاى برابر وزن كنند و از ارزش اموال مردم نكاهند كه چنين كارى فساد است و آنان نبايد با كم‌فروشى در زمين فساد‌كنند: «وزِنوا بِالقِسطاسِ المُستَقيم • ولا‌تَبخَسُوا النّاسَ اَشياءَهُم ولا تَعثَوا فِى الاَرضِ مُفسِدين». (شعراء/۲۶، ۱۸۲ـ۱۸۳) برخى از مفسر ان فساد مورد اشاره اين آيه را به راهزنى، غارت اموال، نابود كردن زراعت
[۴] . الكشاف، ج‌۳، ص‌۳۳۲.
، و احياناً قتل
[۵] . تفسير بيضاوى، ج‌۳، ص‌۲۶۳.
، تفسير كرده، اين اعمال را نيز از جمله انحرافها و كارهاى نارواى اصحاب ايكه برشمرده‌اند.



اصحاب ايكه در برابر دعوت شعيب ايستادگى و او را جادو شده معرفى كردند و با برابر دانستن شعيب با خودشان، او را در ادعاى رسالتش از جانب خدا دروغگو شمردند: «قالوا اِنَّما اَنتَ مِنَ المُسَحَّرين • وما اَنتَ اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا واِن نَظُنُّكَ لَمِنَ الكـذِبين» (شعراء/۲۶، ۱۸۵‌ـ‌۱۸۶)، اصحاب ايكه شعيب را تكذيب• كردند و در پى تكذيب آنان، عذاب روزِ سايبان يا ابر، آنان را فرو گرفت: «فَكَذَّبوهُ فَاَخَذَهُم عَذابُ يَومِ‌الظُّـلَّةِ». (شعراء/۲۶، ۱۸۹)

۵.۱ - روز بزرگ


روز نزول عذاب بر اصحاب ايكه به «روز بزرگ» وصف شده است: «اِنَّهُ كانَ عَذابَ يَوم عَظيم». (شعراء/۲۶،۱۸۹) درباره كيفيت عذاب اصحاب ايكه رواياتى نقل شده كه يادآور شباهت عذاب اين قوم با اصحاب مدین است. گفته شده: پس از آنكه شعيب را تكذيب كردند و ناباورانه از او خواستند تا پاره‌اى از آسمان يا ابر
بر آنان بيفكند، خداوند ۷شبانه روز گرما ى شديدى را بر آنها مسلط کرد.
و باد را ساكن گرداند، به‌گونه‌اى كه نفس كشيدن بر آنان دشوار شد و آرامش را از آنان گرفت. پناه بردن به درون خانه‌ها و سرداب ها و استفاده از آب و سایه نيز براى خنك شدن بر آنان سودى نبخشيد، آنگاه پس از ۷ روز خداوند ابرى (ظُلّه) به سوى آنان فرستاد. اصحاب ايكه به سوى سايه آن ابر رو آوردند. ناگهان از آن ابر آتش باريد (صاعقه آنان را فرا‌گرفت) و همه آنان را نابود كرد.
[۸] المیزان،علامه طباطبائی، ج۱۵، ص۳۱۳     وروض‌الجنان، ج‌۱۴، ص‌۳۵۲




 
۱. . جامع‌البيان، ج‌۸، ج‌۱۴، ص‌۶۴; مقاييس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۶۵; لسان‌العرب، ج‌۱، ص‌۲۸۹، «ايك».
۲. . جامع البيان، مج‌۸، ج‌۱۴، ص‌۶۴.
۳. المیزان،علامه طباطبائی، ج‌۱۵، ص‌۳۱۲    
۴. . الكشاف، ج‌۳، ص‌۳۳۲.
۵. . تفسير بيضاوى، ج‌۳، ص‌۲۶۳.
۶. مجمع‌البیان،شیخ طبرسی، ج‌۷، ص‌۳۵۰    
۷. مجمع‌البیان،شیخ طبرسی، ج‌۷، ص‌۳۵۰    
۸. المیزان،علامه طباطبائی، ج۱۵، ص۳۱۳     وروض‌الجنان، ج‌۱۴، ص‌۳۵۲



دانشنامه موضوعی قرآن    






جعبه ابزار