• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسرت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حسرت به معنای دریغ، افسوس ، تأسف و غصه خوردن از چیزی است که از دست رفته و پشیمانی از آن است.



حسرت به معنای دریغ، افسوس ، تأسف و غصه خوردن از چیزی است که از دست رفته و پشیمانی از آن است.


حسر عبارت است از کنار زدن لباس از هر چیزی که ملبس به آن است، گفته می‌شود: حسرت عن الذراع : یعنی آستین را از ذراع بالا زدم و حاسر کسی را گویند که زره بر تن و کلاه جنگی بر سر نداشته باشد، و محسرة به معنای جاروب است تا آنجا که می‌گویدخسته و فرسوده را هم که حاسر می‌خوانند برای این است که اندازه توانائیش برای دیگران معلوم شده و حسرت به معنای اندوه و ندامت بر امری است که فوت شده باشد، و ارتباط این معنا با معنای کشف از این راه است که گوید شخص اندوهناک برایش کشف شده و پی برده به جهلی که او را وادار نمود به ارتکاب کاری که مرتکب شده، و یا از این راه است که قوایش از فرط اندوه و ندامت بر ما فات منحسر (ضعیف) شده و یا از تدارک آن دچار حسر (خستگی) گشته است.
امام ‌خمینی حسرت انسان را در روز قیامت پایان‌ناپذیر می‌داند و معتقد است انسان تا در حجاب دنیاست از آن بدن غیبی اطلاعی ندارد، روزی ‌که از این حجاب بیرون آمد و سلطنت باطن و یوم الجمع، بساط ظاهر را درهم پیچید و شمس حقیقت از ورای حجب ظلمانی دنیا طالع گردید و چشم باطن ملکوتی باز چشم مُلکی حیوانی بسته شد هزاران افسوس و حسرت و ندامت دامن‌گیر انسان می‌شود. امام ‌خمینی با بیان اینکه حسرت در روز قیامت پایان‌ناپذیر و بی‌فایده است بر این باور است که اگر انسان در این دنیا حزب شیطانی بر او غالب شود و با همین حال، روزگارش به اتمام رسد و نتواند جبران کند، آن روز، روز حسرت‌ها و ندامت‌ها است «و انذرهم یوم الحسرة اذ قضی الامر و هم فی غفلة و فهم لا یؤمنون» کسی که خدای تبارک‌وتعالی تمام وسایل ترقیات و تکامل معنوی برای وصول به سعادت را برای او فراهم کرده ولی کفران نعمت نموده؛ بلکه به امانات الهی خیانت کرده و از عقل و شرع تبعیت نکرده ‌است یک وقتی از خواب گران عالم طبیعت و غفلت و مستی و بیهوشی بیدار می‌شود که همه فرصت‌ها را از دست ‌داده، با جن و شیطان و اصحاب جحیم قرین گشته ‌است در این حالت چاره‌ای جز حسرت ندارد وقتی می‌بیند رفقای او و همجنس‌ها و هم‌وطن‌های او به سعادت و غایت کمالی خود رسیدند و او از قافله بازمانده است. به اعتقاد امام ‌خمینی روزی ‌که صور اعمال و صحیفه افعال انسان را در عالم به دست او بدهند و بگویند خود حساب خود را ملاحظه کن آن روز جز حسرت و ندامت و بیچارگی و بدبختی و خجالت و شرمساری چیزی نصیب انسان نمی‌شود. حسرت و ندامتی که در این عالم شبیه ندارد، و خجالت و شرمساری که نظیرش را تصور نمی‌توان کرد. حسرت‌های این عالم هر چه باشد مشوب به هزار طور امید است و شرمساری‌های اینجا سریع الزوال است به‌ خلاف آن که روزبه‌روز حسرت و ندامت است. چنان‌که حق‌تعالی فرموده: «اذ قضی الامر» امر گذشته را نمی‌توان جبران نمود و عمر تلف ‌شده را نتوان برگرداند.


در این مدخل از واژه‌ها و تعبیرات «حسرة» و برخی مشتقات آن و «یا ویلتی» و جملاتی همانند «لو اطاعونا ما قتلوا» استفاده شده است. در این مدخل، فقط افسوس و پشیمانی بر آنچه از دست رفته، بررسی شده و اطلاعات مربوط به اندوه و پشیمانی، در مدخل حزن و ندامت آمده است.


حسرت اصحاب شمال.


۱. معجم مقاییس اللغه، ابن فارس، ج۲، ص۶۲.    
۲. ترجمه تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۷، ص۷۸.    
۳. مفردات، راغب اصفهانی، ج۱، ص۲۳۵.    
۴. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۹۱-۹۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۵. خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۵۳-۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۶. خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۷. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    



فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حسرت».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار