دانش دینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علوم دینی دانشهای مرتبط با دین را می‌گویند.
علوم دینی، علومی است با محتوای دینی؛ اعم از اصول و فروع، مانند علم کلام،
فقه ،
اخلاق ،
تفسیر و
حدیث . از احکام مرتبط با آن در بابهایی نظیر
طهارت و
اجاره سخن گفته‌اند.
فراگیری آن مقدار از علوم دینی؛ اعم از اصول و فروع که هر مکلّف باید بداند، بر همه مکلفان واجب است و تحصیل افزون بر آن برای پاسداری از دین و پاسخگویی به شبهات و نجات مؤمنان بر کسانی که شایستگی و توانایی آن را دارند،
واجب کفایی است و با وجود فراگیران به قدر کفایت،
مستحب می‌باشد.
تماس بدن با متون دینی، مانند حدیث بدون طهارت، جایز است؛
مگر آیات و اسماء متبرّکِ در آن، که تماس با آنها بدون طهارت، بنابر قول مشهور جایز نیست.
گرفتن دستمزد بر نوشتن کتب علوم دینی جایز است؛
چنان که اجیر گرفتن برای نوشتن علوم دینی، از قبیل احادیث استحباب دارد.
دریافت مزد بر تعلیم علوم دینی در فرض استحباب تعلیم، اشکال ندارد؛ اما اگر تعلیم واجب باشد، در جواز اخذ اجرت اختلاف است.
برخی دانشمندان از جمله احکام دینی را زبان دینی می‌دانند که فاقد بهره معرفتی دانسته‌اند که قابل تجربه‌پذیری نیست و به زبان تمثیلی نمادین معتقدند. برخی دیگر زبان دین را زبان عرفی و عقلانی می‌دانند؛ یعنی خداوند دین و احکام آن را بر اساس اصول و قواعد رایج زبان مخاطبان و فرهنگ زمانه خود فرستاده است.
بنابر اعتقاد
امام خمینی از جمله اموری که به فهم زبان دین کمک می‌کند و می‌تواند مشکلاتی که در آن مطرح شده است حل کند، نظریه وضع الفاظ برای روح معانی است.
به اعتقاد ایشان
زبان دین در بیان احکام شرعی و قوانین کلی، زبان عرفی است و شارع در بیان مراد خود از زبان خاصی غیر از زبان عرف و عقلا استفاده نکرده است و فرق میان خطابات قرآنی و روایی نیست.
اما در بیان
حقایق و
معارف قرآن کریم و ادعیه از یک زبان خاص استفاده می‌کند که زبان چندلایه ایست و دارای ظاهر و باطن است. ظاهر آن برای همه قابل‌استفاده است و همه افراد می‌توانند از آن بهره ببرند؛ اما در مرحله باطنی هر کسی به آنها دسترسی ندارد و مخاطب آنها اولیای خاص الهی‌اند
که از آنها بهره بیشتری می‌برند و این فهم درجاتی دارد که از مرتبه ظاهری آغاز می‌شود و به مرحله بطونی یکی پس از دیگری می‌رسد و بطون مطلق که بطن هفتم و آخرین مرتبه
فهم قرآن است، اختصاص نبی خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارد که حقیقت قرآن را پیش از تنزل به مراتب و منازل خلقی درک می‌کند
همه این معانی بطونی در طول معنای ظاهری واقع می‌شوند؛ بنابراین زبان دین و قرآن را می‌توان زبان خاصی دانست که متفاوت با زبان‌های رایج یا زبان‌های علمی مانند زبان فلسفه یا عرفان و مانند آن دانست با وجود این، ظاهر آن برای همه قابل‌فهم است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۶۳، برگرفته از مقاله علوم دینی •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
