• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیوه تفسیر آیات الاحکام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



در شیوه تفسیر آیات الاحکام علما روش‌های مختلفی را پیش گرفته‌اند.



تقریباً همه مفسران اهل سنت (جز احکام القرآن شافعی و برخی معاصران)، آیات احکام قرآن را به ترتیب سوره‌ها بحث و تفسیر کرده‌اند؛ یعنی از نخستین سوره‌ای که آیه‌ای در احکام را در بر داشته، آغاز کرده و تا واپسین سوره ادامه داده‌اند.

۱.۱ - تفسیر ابن‌عربی

به طور مثال ابن‌عربی از سوره حمد تا سوره ناس را به ترتیب، تفسیر کرده و در مجموع، ۱۰۵ سوره را مشتمل بر آیات احکام می‌داند.

۱.۲ - تفسیر سیوطی

هم‌چنین سیوطی در الاکلیل، ۱۰۹ سوره را مشتمل بر آیات احکام دانسته و آن‌ها را تفسیر کرده و جصاص از فاتحة الکتاب تا سوره فلق را تفسیر نموده است.
وی فقط ۸۱ سوره را مشتمل بر آیات احکام می‌داند.

۱.۳ - تفسیر کیاهرّاسی

این در حالی است که کیاهرّاسی فقیه و مفسّر شافعی، از تفسیر «بسم الله الرحمن الرحیم» سپس سوره بقره آغاز کرده و تا سوره نصر ادامه داده و بیش از ۷۳ سوره را تفسیر نکرده است.


برخی دیگر از علمای اهل‌تسنن، آیات الاحکام را به صورت موضوعی تفسیر کرده‌اند.

۲.۱ - احکام القرآن شافعی

بر خلاف این کتاب‌ها، احکام‌القرآن شافعی به صورت موضوعی تنظیم شده و مشتمل بر ۱۹ باب اصلی است.

۲.۲ - تفسیر بیهقی

البتّه این تبویب، از بیهقی بوده است که عبارتند از: تفسیر آیات متفرّقه، فی‌الطّهارة والصلوة، فی الزکوة، فی‌الحج، فی‌البیوع والمعاملات، فی قَسم الفیء والغنیمة والصدقات، فی‌النکاح والصداق، فی الطلاق والرِجعة، فی العدّة والرضاع والنفقات، فی‌الجِراح و ما الیه، فی قتال اهل البغی، فی الحدود، فی‌السَیر والجهاد، فی الصید والذبائح، فی‌الأَیمان، فی‌القضایا والشهادات، فی‌القرعة والعتق والولاء والکتابة، و‌تفسیر آیات متفرّقه اخری.


بر خلاف روش متداول میان اهل سنّت، در شیعه از آیات الاحکام همواره به صورت موضوعی بحث می‌شده و تقسیم ابواب گوناگون فقه به چهار بخش اصلی عبادات، عقود، ایقاعات، احکام و سیاسات،
[۱] ادوار فقه، ج‌۲، ص‌۱۰.
کم و بیش بر تبویب آیات احکام، تأثیرگذار بوده است.

۳.۱ - قطب راوندی

به طور مثال راوندی در فقه‌القرآن آیات احکام را در ۲۱ باب به این شرح جای داده است: طهارت، صلوة، صوم، زکوة، حج، جهاد، دیون و کفالات و حوالات و وکالات، قضایا، مکاسب، متاجر، نکاح، طلاق، عتق و أیمان و نذور و کفارات، صید و ذباحه، اطعمه و اشربه، وقوف و صدقات، وصایا، مواریث، حدود و دیات.

۳.۲ - فاضل مقداد

فاضل مقداد نیز گرچه مجموع آیات احکام را در ۲۱ کتاب (باب) جای داده، تقسیمی متفاوت با راوندی ارائه کرده است که از این قرار است: طهارة، صلاة، صوم، زکاة، خمس، حج، جهاد، مکاسب، بیع، دَیْن، رهن، ضمان، صلح، وکالة، کتابٌ فیه جملة من العقود، نکاح، مطاعم و مشارب، مواریث، حدود، جنایات، قضاء و شهادات.
وی باب‌های رهن، ضمان، صلح و وکالت را از توابع باب دَیْن به شمار آورده است؛ هم چنین در باب «کتاب فیه جملة من العقود»، ۲۱ باب ذیل را قرار داده است. وجوب وفاء به عقد، اجاره، شرکت، مضاربه، اِبضاع، ودیعه، عاریه، سبق و رمایه، شفعه، لُقَطه، غصب، اقرار، وصیت، وقف، سکنی، صدقه، هبه، نذر، عهد، یمین و عتق.


۱. ادوار فقه، ج‌۲، ص‌۱۰.



دانشنامه موضوعی قرآن.    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۱۶۸-۱۶۹.    


رده‌های این صفحه : آیات الاحکام | فقه | قرآن شناسی




جعبه ابزار