هبه (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هبه یکی از اقسام
عقود می باشد.
[ویرایش]
«هبه» عبارت است از خارج ساختن
مال از
ملک خود و به ملک دیگری در آوردن آن به طور
رایگان و آن قراردادی است که به
ایجاب و قبول احتیاج دارد، به هر لفظی که
مقصود را برساند.
[ویرایش]
به هبه کننده «
واهب»، به هبه شده «موهوبٌ له» و به مال مورد هبه «
عین موهوبه» گفته میشود.
[ویرایش]
در
صحت هبه،
شرط است که
قبض و
اقباض انجام گرفته باشد. بنابراین، اگر پس از
عقد هبه و پیش از
قبض و اقباض، واهب یا موهوبٌ له بمیرد، عقد هبه به هم میخورد و مال به واهب یا
وارثان او بر میگردد.
[ویرایش]
در هبه،
قصد قربت شرط نیست، ولی اگر به قصد
تقرب به
خدا باشد بهتر و
ثوابش بیشتر است.
[ویرایش]
هبه از
عقدهای جایز است؛ یعنی هر گاه «واهب» خواست، میتواند آن را به هم بزند و
هدیه خود را پس بگیرد، مگر در مواردی که
استثناء شده است و در زیر می‌آید.
[ویرایش]
۱- هبه معوّض باشد؛ یعنی موهوب له نیز در مقابل هدیه واهب، چیزی به او بدهد، چه با شرط قبلی باشد و چه بدون شرط (
هبه معوّضه).
۲- بین واهب و موهوب له
خویشاوندی نسبی باشد.
۳- واهب در هبه خود قصد تقرّب به خدا کرده باشد (در این صورت نیز هبه معوّض میشود؛ چون عوض هبه خود را در واقع، از خدا گرفته است).
۴- عین موهوبه با
تصرف موهوب له یا غیر آن از بین نرفته باشد.
۵- موهوب له در عین موهوبه تغییر اساسی داده باشد؛ از قبیل
فروش یا هبه به دیگری، بریدن
پارچه،
آرد کردن
گندم و مانند آن.
۶- یکی از طرفین هبه (واهب و موهوب له) بمیرد.
[ویرایش]
در مواردی که
پس گرفتن هبه
جایز است، باز هم بهتر است که واهب آن را پس نگیرد؛ زیرا پس گرفتن
هدیه بین مردم کاری نامطلوب شمرده میشود و در روایتی از
پیامبر اکرم صلوات الله علیه
نقل شده که فرمودند:
«مَنْ رَجَعَ فی هِبَتِهِ فَهُوَ کَالرَّاجِعِ فی قَیْئِهِ؛
کسی که هدیه خود را پس بگیرد مانند کسی است که چیزی را که
قی کرده دوباره بخورد.»
[ویرایش]
[ویرایش]
کتاب آشنایی با ابواب فقه، ص۹۶-۹۷.
