• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وفاء (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَفاء (به فتح واو و فاء) و ایفاء از واژگان قرآن کریم به معنای تمام کردن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: اَوْفی‌ (به فتح همزه و سکون واو و فتح فاء) به معنای تمام‌تر، تَوْفِیَة (به فتح تاء و سکون واو و کسر فاء و فتح یاء) به معنای تمام دادن حق و تَوَفِّی (به فتح تاء و واو و فاء مشدد مکسور) به معنای اخذ بطور تمام و کمال.



وَفاء و ایفاء به معنای تمام کردن است. «وَفَی‌ بعهده و اَوْفَی‌ بعهده» یعنی پیمانش را بانجام برد و بآن عمل کرد. «اَوْفَیْتُ‌ الکیل و الوزن» پیمانه و توزین را تمام و کامل کردم. وفاء به عهد و ایفاء به عهد آن است که آن را بدون کم و کاست و مطابق وعده انجام دهی. وُفِّی‌ (بضم واو و کسر فاء) تمام بودن و زیاد شدن و وفیّ (به فتح واو) به معنای تمام شده و کامل است و ایضا وافی.


(اَ لا تَرَوْنَ اَنِّی‌ اُوفِی‌ الْکَیْلَ وَ اَنَا خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ‌) «آیا نمی‌بینید که من پیمانه را کامل می‌دهم و بهترین پذیرائی کنندگانم.»
(وَ اِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبی‌ وَ بِعَهْدِ اللَّهِ‌ اَوْفُوا) «و چون سخن گفتید به عدالت سخن گوئید و لو در باره اقربای خویش باشد و به پیمان خدا وفا کنید.»

۲.۱ - اوفی

اَوْفی‌ (به فتح همزه و سکون واو و فتح فاء) اسم تفضیل به معنای تمام‌تر است.
(وَ اَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُری) «تلاش انسان حتما بزودی دیده خواهد شد.» (ثُمَّ یُجْزاهُ الْجَزاءَ الْاَوْفی) «سپس با آن تلاش و کار مجازات شود جزائی کامل‌تر.»

۲.۲ - توفیه

تَوْفِیَة (به فتح تاء و سکون واو و کسر فاء و فتح یاء) به معنای تمام دادن حق است. «وَفَّی‌ فلانا حقّه‌ تَوْفِیَةً» یعنی حق او را تمام و کمال داد.
(وَ وُفِّیَتْ‌ کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ‌) «هر نفس آنچه کرده تمام داده شود و آنها در باره رسیدن به تمام حق مظلوم نمی‌شوند.»
(وَ اِنَّما تُوَفَّوْنَ‌ اُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ) «جز این نیست که پاداش‌تان را بالتمام در روز قیامت می‌یابید.»
(اَمْ لَمْ یُنَبَّاْ بِما فِی صُحُفِ مُوسی) «آیا با خبر نشده بآنچه در نامه‌های موسی و ابراهیم است؟»(وَ اِبْراهِیمَ الَّذِی‌ وَفَّی‌) «ابراهیمی که آنچه از حق خدا در عهده‌اش بود بطور تمام ادا کرد.»
ظاهرا اشاره به آیه‌ (وَ اِذِ ابْتَلی‌ اِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ) ( (به خاطر آوريد) هنگامى كه خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگونى آزمود و او به خوبى از عهده اين آزمايش‌ها برآمد.) می‌باشد که در باره آن حضرت «اتمّهنّ» آمده است.

۲.۳ - توفی

تَوَفّی (به فتح تاء و واو و کسر فاء مشدده) از باب تفعّل به معنای اخذ بطور تمام و کمال است «التَّوَفِّی‌: اخذ الشّی‌ء علی التّمام» توفّی و استیفاء هر دو به یک معنی‌اند. از اینجا است که به مرگ وفات گفته شده که انسان از طرف خدا به کلّی اخذ شده و از بین می‌رود.
(فَاَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ حَتَّی‌ یَتَوَفَّاهُنَ‌ الْمَوْتُ) «آنها را در خانه‌ها نگاه دارید تا مرگ آنها را بگیرد و بمیرند.»
(فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی‌ کُنْتَ اَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ‌) «چون مرا بمیراندی خودت مراقب آنها بودی.»
(وَ هُوَ الَّذِی‌ یَتَوَفَّاکُمْ‌ بِاللَّیْلِ وَ یَعْلَمُ ما جَرَحْتُمْ بِالنَّهارِ) «خدا همان است که شما را در شب می‌میراند و به خواب می‌برد و در روز آنچه کرده‌اید می‌داند.»
(اللَّهُ یَتَوَفَّی الْاَنْفُسَ حینَ مَوْتِها) (خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض مى‌كند.) زیرا انسان در خواب رفتن از طرف خدا گرفته می‌شود و فهم و درک او مانند یک مرده از بین می‌رود.
(الَّذِینَ اِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ‌ یَسْتَوْفُونَ‌) «آنان که چون از مردم پیمانه می‌گیرند تمام می‌گیرند.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۷، ص۲۳۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۷۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۴۴۴.    
۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۵۹.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۰۹.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۸۵.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۲۲.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۵۱.    
۹. انعام/سوره۶، آیه۱۵۲.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۳۷۷.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۱۹.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۹۴.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۵.    
۱۴. نجم/سوره۵۳، آیه۴۰.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۷.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۷۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۱.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۱۱.    
۱۹. نجم/سوره۵۳، آیه۴۱.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۷.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۷۶.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۱.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۱۱.    
۲۴. آل عمران/سوره۳، آیه۲۵.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۲۵.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۹۵.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۲۲۶.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۴.    
۲۹. آل عمران/سوره۳، آیه۱۸۵.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۸۳.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی۴، ج، ص۱۳۱.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۴۶۴.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۷۴.    
۳۴. نجم/سوره۵۳، آیه۳۶.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۵.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۷۳.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص.۳۰۰    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۰۹.    
۳۹. نجم/سوره۵۳، آیه۳۷.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۴۵.    
۴۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۷.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰۰.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۴۱۰.    
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۱۲۴.    
۴۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹.    
۴۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۶۶.    
۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۴۰۳.    
۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۷۳.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۳.    
۵۰. نساء/سوره۴، آیه۱۵.    
۵۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۲۳۴.    
۵۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۳۷۰.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۴۰.    
۵۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۶۶.    
۵۵. مائده/سوره۵، آیه۱۱۷.    
۵۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۴۸.    
۵۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۳۵۵.    
۵۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۴۶۰.    
۵۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۲۴۸.    
۶۰. انعام/سوره۶، آیه۶۰.    
۶۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۱۳۰.    
۶۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۱۸۴.    
۶۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۱۰۴.    
۶۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۲۱.    
۶۵. زمر/سوره۳۹، آیه۴۲.    
۶۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۶۳.    
۶۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۶۸.    
۶۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۴۰۷.    
۶۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۴۰۳.    
۷۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۱۸۶.    
۷۱. مطففین/سوره۸۳، آیه۲.    
۷۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۳۰.    
۷۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۳۷۹.    
۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۲۹۱.    
۷۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۶۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «وفی»، ج۷، ص۲۳۰.    






جعبه ابزار