اباء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِباء (به کسر همزه) از
واژگان قرآن کریم به معنای
امتناع و خودداری است. امتناع و خودداری گاهی از
خودپسندی و
تکبر می‌شود و گاهی علت آن عدم
قدرت است.
إِباء به معنای
امتناع و خودداری است.
راغب آن را امتناع شدید گفته
و در
قاموس به معنی کراهت مطلق است
می‌شود گفت که سخن راغب قریب به تحقیق است زیرا لازم است با امتناع فرق مختصری داشته باشد.
ناگفته نماند علت اِبَاءِ و امتناع گاهی خودپسندی و تکبر است نظیر
(اِلَّا اِبْلِیسَ اَبی وَ اسْتَکْبَرَ) (جز
ابلیس كه سرباز زد، و تكبّر ورزيد)
علت امتناع ابلیس لعین همان خودپسندی و
استکبار بود.
گاهی سبب آن عدم قدرت است چنان‌که از آیه کریمه
(عَرَضْنَا الْاَمانَةَ عَلَی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ وَ الْجِبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَ اَشْفَقْنَ مِنْها) ما امانت
تعهد،
تکلیف، و
ولایت الهی را بر آسمان‌ها و زمين و كوه‌ها عرضه داشتيم، آنها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسيدند و اظهار ناتوانى كردند...).
استفاده می‌شود و ممکن است علت آن بی اعتنائی باشد که نوعی از خود پسندی است چنان‌که در آیه
(فَاَبی اَکْثَرُ النَّاسِ اِلَّا کُفُوراً) (... امّا بيشتر مردم جز كفر و انكار را، ابا داشتند)
به نظر می‌رسد از صدر
آیه که درباره
معاد است روشن می‌شود که
انکار و امتناع مردم در اثر بی اعتنائی است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اباء»، ج۱، ص۲۰-۲۱.
