• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ارمنازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اِبْن اَزْمَنازی، ابوالفرج غیث بن علی بن عبدالسلام صوری (۴۴۳-۵۰۹ق /۱۰۵۱- ۱۱۱۵م)، مورخ، محدث ، ادیب و نویسنده شامی می‌باشد.



ابن ارمنازی به خط زیبا و نوشته های فراوانش شهرت دارد. تبار او از ارمناز (شهرکی قدیمی در حدود ۵ فرسنگی حلب ) بود و در صور به تدریس و خطابه و نقل حدیث اشتغال داشت
[۱] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
[۲] ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷.
[۳] ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۲۴، قاهره، ۱۳۵۰ق.
و از خطیب بغدادی (۳۹۲-۴۶۳ق/ ۱۰۰۲-۱۰۷۱م) حدیث شنید
[۴] ابن اثیر علی، اللباب، ج۱، ص۳۴، قاهره، ۱۳۵۷ق.
و هر دو از یکدیگر در تاریخ ، حدیث، شعر و ادب روایت کردند
[۵] ذهبی شمس الدین محمد، العبر، ج۴، ص۱۸، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
[۶] ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.

ابوالفرج واپسین سال های زندگانی خود را در شهر دمشق نزد شاگردش ابن عساکر (۴۹۹-۵۷۱ق /۱۱۰۵- ۱۱۷۵م) گذراند و در همان شهر بدرود حیات گفت و در مقبره باب الصغیر به خاک سپرده شد.
[۷] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.



وی ابتدا به تدوین تاریخی برای شهر صوُر همت گماشت،
[۸] ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
[۹] سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
اما آن را ناتمام گذاشت.
[۱۰] زرکلی خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
وی تاریخی نیز برای دمشق به نام «کتاب دمشق» نوشته بوده است.
[۱۱] یاقوت، بلدان، ج۲، ص۵۹۱.
از این دو کتاب نسخه ای در دست نیست،
[۱۲] منجد صلاح الدین، معجم، ج۱، ص۳۳، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
لیکن ابن عساکر از نوشته های وی در جای جای کتاب مشهور خود « تاریخ مدینه دمشق » نقل کرده است.
ابن ارمنازی در جست و جوی حدیث به مصر و جاهای دیگر سفر کرد و در راه جمع و تدوین آن بسیار کوشید و اُنس فراوان با آن گرفت.
[۱۳] سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۱، ص۱۷۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
[۱۴] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
با این همه، در حدیث و فقه از او کتابی بر جای نمانده است.


با آن‌که پدرش ابوالحسن ارمنازی (۳۹۶-۴۷۸ق /۱۰۰۵- ۱۰۸۵م) شاعری مشهور و دخترش «اُم علی تقیّة صوریّة» (۵۰۵ -۵۷۹ق /۱۱۱۱- ۱۱۸۳م) شاعری نامدار و خوش قریحه
[۱۵] ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷-۲۹۹.
و خود او نیز شعر دوست بود
[۱۶] ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
و ظاهراً شعر نیز می‌گفت، اما به شاعری شهرت نیافت.
فقط ابن عساکر ضمن اشاره به روایت دو بیت از شعر او توسط خطیب بغدادی، ۳ بیت از سروده هایش را که خود از او شنیده بوده، نقل کرده است.
[۱۷] یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.



(۱) ابن اثیر علی، اللباب، قاهره، ۱۳۵۷ق.
(۲) ابن خلکان، وفیات.
(۳) ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
(۴) ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۰ق.
(۵) ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
(۶) ذهبی شمس الدین محمد، العبر، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
(۷) زرکلی خیرالدین، الاعلام، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
(۸) سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
(۹) سمعانی عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
(۱۰) منجد صلاح الدین، معجم، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
(۱۱) یاقوت، بلدان.


۱. یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
۲. ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷.
۳. ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، ج۴، ص۲۴، قاهره، ۱۳۵۰ق.
۴. ابن اثیر علی، اللباب، ج۱، ص۳۴، قاهره، ۱۳۵۷ق.
۵. ذهبی شمس الدین محمد، العبر، ج۴، ص۱۸، به کوشش صلاح الدین منجد، کویت، ۱۹۶۳م.
۶. ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
۷. یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.
۸. ذهبی شمس الدین محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۳۸۹، به کوشش شعیب ارنؤوط، بیروت، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۴م.
۹. سخاوی محمد، الاعلان بالتوبیخ، ج۱، ص۲۶۷، به کوشش فرانتز روزنتال و صالح احمد العلی، بغداد، ۱۳۸۲ق /۱۹۶۳م.
۱۰. زرکلی خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۱۹، بیروت، چ ۲، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م.
۱۱. یاقوت، بلدان، ج۲، ص۵۹۱.
۱۲. منجد صلاح الدین، معجم، ج۱، ص۳۳، الموّرخین الدمشقیین، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۸م.
۱۳. سمعانی عبدالکریم، الانساب، ج۱، ص۱۷۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/ ۱۹۶۲م.
۱۴. یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۷.
۱۵. ابن خلکان، وفیات، ج۱، ص۲۹۷-۲۹۹.
۱۶. ابن عساکر علی، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش شکری فیصل و دیگران، دمشق، ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م، فهرست های مجلدات (ذیل «غیث بن علی»).
۱۷. یاقوت، بلدان، ج۱، ص۲۱۸.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ارمنازی»، ج۲، ص۸۷۷.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم | مورخین




جعبه ابزار