• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن ثلجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ابوعبدالله محمد بن شجاع ثلجی (۱۸۱-۲۵۷ق)، مشهور به ابن ثلجی، از فقیهان و محدثان حنفی مذهب اهل‌سنت قرن سوم هجری قمری در خراسان و بغداد بود.



ابوعبدالله محمد بن شجاع بغدادی ثلجی (بلخی)، مشهور به ابن ثلجی، در ۲۳ رمضان سال ۱۸۱ق متولد شد و آن‌گونه که ابن ندیم آورده است، خلیفه از اسحاق بن ابراهیم مصعبی خواست که فقیهی خراسانی، بلندقامت و خوش سیما به او معرفی کند و او ثلجی را پیشنهاد کرد. از این سخن روشن می‌شود که ثلجی در اصل خراسانی بوده است. او فقه را نزد حسن بن زیاد، و علوم قرآنی را از یحیی بن آدم فرا گرفت و قرآن را نزد یحیی بن مبارک یزیدی تلاوت کرد. همچنین از افرادی چون اسماعیل بن علیه، وکیع و محمد بن عمر واقدی روایت کرده و عبدالوهاب ابن ابی حیه، یعقوب بن شیبه و عبدالله بن احمد بن ثاب ت از وی روایت کرده‌اند.


ابن اثیر وی را غیرموثق دانسته است. در عین‌حال ابن ندیم او را به عنوان فقیه اهل عراق در عصر خویش به حساب آورده که فقه ابی حنیفه را مورد بررسی دقیق قرار داد و آن را تقویت کرد و نسبت به خلق قرآن معتقد به توقف بود. وی احمد بن حنبل و اصحابش را به شدت مورد نکوهش قرار می‌داد و شافعی را نیز مذمت می‌کرد، گرچه در حال احتضار از دیدگاه خود راجع به شافعی برگشت و درباره او طلب مغفرت کرد، اما در عین‌حال بعضی رجال‌نویسان او را مورد نکوهش قرار داده و برخی او را به عنوان کسی که حدیث جعل می‌کرد، معرفی کرده‌اند. برخی نیز او را به‌عنوان فردی که اهل قرائت قرآن، زهد و عبادت بود ستوده‌اند.


کتاب‌های تصحیح الاثار، النوادر، المضاربه، الرد علی المشبّهه، المناسک (کتابی است بزرگ و دقیق که بیش از شصت جزء دارد) و التجرید فی الفقه و الکفارات را تالیف کرد.


وی در ذیحجه سال ۲۵۷ق یا ۲۶۶ق در حال نماز عصر درگذشت. محمد بن طاهر بر او نماز گزارد و براساس وصیت خود، در یکی از اتاق‌های منزلش که به مسجدی در بغداد وصل بود، دفن شد.


۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۲۵.    
۲. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۵۶.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۲، ص۳۷۹.    
۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۲۴.    
۵. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۱، ص۲۴۱.    
۶. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۵۶.    
۷. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۵۷۸.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۰، ص۱۶۵.    
۹. قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۶۱.    
۱۰. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۷.    
۱۱. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۵۶.    
۱۲. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۳، ص۱۴۴.    
۱۳. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۲، ص۲۰۹.    
۱۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۲۳.    
۱۵. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۴۰.    
۱۶. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۳، ص۲۸۴.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۱، ص۳۸۲.    
۱۸. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۱۰.    
۱۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۱۵۱.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۸۰، برگرفته از مقاله «محمد ثلجی».






جعبه ابزار