• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌خاتون نعمت‌الله‌ بن‌ احمد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



نعمت‌الله بن‌ احمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد، یکی از مشاهیر خاندان‌ ابن‌خاتون می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌خاتون‌، عنوان‌ افرادی‌ از خاندانی‌ مشهور از شیعیانلبنان ‌می‌باشد. این‌ خاندان‌ بیت‌ بورینی‌، بیت‌ ابوشامه‌ و بیت‌ شامی‌ نیز خوانده‌ شده‌اند.



نعمت‌الله بن‌ احمد بن‌ شمس‌الدین‌ محمد در جبل‌ عامل می‌زیست‌
[۲] امین‌، محسن‌، خطط جبل‌عامل‌، ج۱، ص۷۴- ۷۵، به‌کوشش‌ حسن‌الامین‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.
و در حدود ۹۷۷ق‌/۱۵۶۹م‌ به‌ قصد گزاردن‌ حج ‌سفری‌ به‌ حجاز کرد. حر عاملی‌ از دو نفر به‌ نام‌های‌ علی‌ بن‌ احمد بن‌ خاتون‌ و نعمت‌الله‌ ابن‌ احمد ابن‌خاتون‌ یاد کرده‌ و آنان‌ را دو شخص‌ جداگانه‌ دانسته‌ است‌، اما در اجازه‌ای‌ که‌ نعمت‌الله‌ به‌ عبدالله‌ تستری‌ داده‌، خود را نعمت‌الله‌ علی‌ بن‌ احمد خوانده‌ است‌. برخی‌ نیز او را نعمت‌الله‌ بن‌ علی‌ خوانده‌اند که‌ شاید استناد آنان‌ به‌ اجازه‌ای‌ باشد که‌ از سوی‌ او به‌ ابن‌شدقم‌ داده‌ شده‌ و نام‌ او در پایان‌ آن‌ - شاید از خطای‌ ناسخ‌ - نعمت‌الله‌ بن‌ علی‌ ضبط شده‌ است‌. افندی‌ این‌ احتمال‌ را نیز مطرح‌ کرده‌ که‌ شخصی‌ که‌ این‌ اجازه‌ را به‌ ابن‌شدقم‌ داده‌، نعمت‌الله‌ دیگری‌ از خاندان‌ ابن‌ خاتون‌ باشد. نعمت‌الله‌ ابن‌ خاتون‌ معاصر شهید ثانی‌ (مق ۹۶۶ق‌/ ۱۵۵۹م‌) بوده‌ و افندی‌ گفته‌ است‌ که‌ او از شهید ثانی‌ روایت‌ می‌کند و به‌ شرح‌ حال‌ ابن‌شدقم‌ ارجاع‌ می‌دهد، اما با بررسی‌ محل‌ ارجاع‌ و نیز اجازه نعمت‌الله‌ به‌ عبدالله‌ شوشتری‌ روشن‌ می‌شود که‌ نعمت‌الله‌ از علی‌ بن‌ عبدالعالی‌ و احمد بن‌ شمس‌الدین‌ - پدر خود - روایت‌ می‌کند و نامی‌ از شهید ثانی‌ در اجازه‌های‌ وی‌ برده‌ نشده‌ است‌.
از سوی‌ دیگر در مورد روایت‌ او از علی‌ بن‌ عبدالعالی‌ این‌ سؤال‌ پیش‌ می‌آید که‌ منظور از علی‌ بن‌ عبدالعالی‌ همان‌ محقق‌ کرکی‌ است‌ یا علی‌ بن‌ عبدالعالی‌ میسی‌؟ افندی‌ احتمال‌ می‌دهد که‌ او از میسی‌ روایت‌ کرده‌، چون‌ کرکی‌ با نعمت‌الله‌ فاصله زمانی‌ نسبتاً زیادی‌ دارد. حال‌ آنکه‌ میسی‌ معاصر نعمت‌الله‌ بوده‌ و این‌ دو در یک‌ طبقه‌ هستند، و از جهتی‌ دیگر شهید ثانی‌ که‌ معاصر نعمت‌الله‌ بوده‌ با یک‌ واسطه‌ یا احیاناً دو واسطه‌ از کرکی‌ روایت‌ می‌کند، پس‌ چگونه‌ ممکن‌ است‌ که‌ نعمت‌الله‌ از کرکی‌ روایت‌ کرده‌ باشد. اما در اجازه احمد بن‌ نعمت‌الله‌ به‌ عبدالله‌ تستری‌ آمده‌: «... خرق‌الله‌ العادة بطول‌ عمره‌...» که‌ احتمالاً منظور این‌ است‌ که‌ نعمت‌الله‌ عمری‌ نسبتاً طولانی‌ داشته‌ و به‌ همین‌ دلیل‌ امکان‌ دارد که‌ کرکی‌ را نیز دیده‌ باشد.


نعمت‌الله‌ از فضلای‌ مشهور زمان‌ خود بوده‌ و دانشمندانی‌ چون‌ عبدالله‌ تستری‌ مشقت‌ سفرهای‌ طولانی‌ را تحمل‌ می‌کردند و به‌ جبل‌ عامل‌ می‌رفتند تا از او کسب‌ فیض‌ کنند و اجازه‌ روایت‌ بگیرند. از دیگر راویان‌ وی‌ می‌توان‌ به‌ پسرش‌ جمال‌الدین‌ احمد،
[۱۸] مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۴-۹۶، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.
ابن‌شدقم‌، حسن‌ بن‌ علی‌ بن‌ احمد حانینی‌، محیی‌الدین‌ ابن‌ ابی‌جامع‌ عاملی‌
[۲۱] مرکزی‌ و مرکز اسناد، ج۱۶، ص۴۱۰، خطی‌، به‌ نقل‌ از اجازه نعمت‌الله‌ بن‌ ابی‌ ابی‌جامع‌.
و شیخ‌ بهایی‌ اشاره‌ کرد. نعمت‌الله‌ ابن‌ خاتون‌ در ۹۸۸ق‌ زنده‌ بوده‌، اما تاریخ‌ مشخصی‌ برای‌ تولد و درگذشت‌ وی‌ در دست‌ نیست‌. از آثاری‌ که‌ به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌ می‌شود، رساله مختصری‌ است‌ درباره عدالت‌.


۱. امین‌، محسن‌، اعیان‌ الشیعه، ج۲، ص۵۸۴، به‌ کوشش‌ حسن‌ الامین‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.    
۲. امین‌، محسن‌، خطط جبل‌عامل‌، ج۱، ص۷۴- ۷۵، به‌کوشش‌ حسن‌الامین‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.
۳. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۱، ص۲۵۱-۲۵۳، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۴. حر عاملی‌، محمد، امل‌ الامل‌، ج۱، ص۱۱۷، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، بغداد، ۱۳۸۵ق‌.    
۵. حر عاملی‌، محمد، امل‌ الامل‌، ج۱، ص۱۸۹، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، بغداد، ۱۳۸۵ق‌.    
۶. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۴، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۷. امین‌، محسن‌، اعیان‌ الشیعه، ج۸، ص۱۶۰، به‌ کوشش‌ حسن‌ الامین‌، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/ ۱۹۸۳م‌.    
۸. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۱، ص۲۵۳، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۹. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۵، ص۲۵۷، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۱۰. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۵، ص۲۴۸، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۱۱. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۱، ص۲۵۱- ۲۵۳، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۱۲. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۴-۹۶، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۱۳. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۵، ص۲۴۸- ۲۴۹، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۱۴. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۰، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۱۵. امین‌، محسن‌، اعیان‌ الشیعه، ج۸، ص۱۶۰.    
۱۶. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۸۹، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۱۷. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۴-۹۶، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۱۸. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۴-۹۶، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.
۱۹. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۱، ص۲۵۰- ۲۵۳، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    
۲۰. حر عاملی‌، محمد، امل‌ الامل‌، ج۱، ص۶۴، به‌ کوشش‌ احمد حسینی‌، بغداد، ۱۳۸۵ق‌.    
۲۱. مرکزی‌ و مرکز اسناد، ج۱۶، ص۴۱۰، خطی‌، به‌ نقل‌ از اجازه نعمت‌الله‌ بن‌ ابی‌ ابی‌جامع‌.
۲۲. خوانساری‌، محمدباقر، روضات‌ الجنات‌، ج۷، ص۷۹، قم‌، ۱۳۹۰ق‌.    
۲۳. مجلسی‌، محمدباقر، بحار الانوار، ج۱۰۶، ص۹۶، بیروت‌، ۱۴۰۳ق‌/۱۹۸۳م‌.    
۲۴. افندی‌ اصفهانی‌، میرزا عبدالله‌، ریاض‌ العلماء، ج۵، ص۲۴۹، به‌ کوشش‌ سید احمد حسینی‌، قم‌، ۱۴۰۱ق‌.    



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌خاتون»، ج۳، ص۱۱۳۲.    



جعبه ابزار