• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌مغازلی ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ جلایی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ جلاّیی‌، محدث‌ و فقیه‌ مالکی، یکی از شخصیت‌های ابن‌مغازلی می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌مَغازِلی‌، عنوان‌ دو تن‌ از محدثان‌ و فقیهان‌ مالکی ‌واسط که‌ در سده‌های‌ ۵ -۶ق‌/۱۱-۱۲م‌ می‌زیسته‌اند.


ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ جلاّیی‌ (ربیع‌الاول‌ ۴۵۷- رمضان‌ ۵۴۲/ فوریه ۱۰۶۵- فوریه ۱۱۴۸)، محدث‌ و فقیه‌ مالکی است‌.

او در واسط و بغداد از استادانی‌ چو حسن‌ بن‌ احمد غندجانی، محمد بن‌ محمد بن‌ مخلد ازدی، اسماعیل‌ بن‌ محمد بن‌ احمد کماری‌ و ابوعبدالله‌ محمد بن‌ فتوح‌ حمیدی‌ حدیث فراگرفت‌ و از برخی‌ مشایخ‌ نیز اجازه روایت ‌دریافت‌ داشت‌.
[۱] محمد بن‌ مغازلی‌، جزء، عکس‌ نسخه خطی‌ ظاهریه‌ موجود در کتابخانه مرکز.
[۲] عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
[۳] محمد بن‌ نقطه‌، التقیید، ج۱، ص۹۱.    
[۴] محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    


وی‌ مدتی‌ در واسط به‌ نیابت‌ از ابوالعباس‌ ماندائی‌ قضا و حکومت آنجا را برعهده‌ داشت‌،
[۵] عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
اما جنبه خاص‌ شخصیت‌ او را باید در ترویج‌ حدیث‌ واسطیان‌ جست‌وجو کرد.
وی‌ بخش‌ عمده زندگانی‌ خود را در واسط و چند سالی‌ را پس‌ از ۵۲۰ق‌ در بغداد،
[۶] محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
به‌ گفتن‌ حدیث‌ پرداخت‌ و آثاری‌ از پیشینیان‌ چون‌ مناقب‌ پدرش‌ و مسند الخلفاء الراشدین‌ احمد بن‌ سنان‌ واسطی‌ را روایت نمود.
[۷] علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۲.    
[۸] محمد بن‌ نقطه‌، التقیید، ج۱، ص۹۱.    
[۹] محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    


در میان‌ شاگردان‌ و روایت‌کنندگان‌ از وی‌ نام‌ کسانی‌ چون‌ ابوالقاسم‌ ابن‌ عساکر، ابوسعد سمعانی‌، ابوبکر عبدالله‌ بن‌ منصور باقلانی‌، قاضی‌ نعمةالله‌ بن‌ عطار، و ابوعلی‌ حسن‌ بن‌ مکی‌ مرندی‌ دیده‌ می‌شود.
[۱۰] ابن‌عساکر، تاریخ مدینه و دمشق، برگ‌ ۲۱۶ الف‌.
[۱۱] عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
[۱۲] محمد بن‌ مغازلی‌، جزء، عکس‌ نسخه خطی‌ ظاهریه‌ موجود در کتابخانه مرکز.
[۱۳] علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۴.    
[۱۴] علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۸۷، به‌ کوشش‌ محمد باقر بهبودی‌، بیروت‌، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
[۱۵] یحیی بن‌ بطریق‌، خصائص‌ الوحی‌ المبین‌، ج۱، ص۲۳، به‌ کوشش‌ محمد باقر محمودی‌، تهران‌، ۱۴۰۶ق‌.
[۱۶] محمد بن‌ نقطه‌، الاستدراک‌، ج۱، ص۲۳۱، نسخه خطی‌ کتابخانه ظاهریه‌، شم ۴۲۳ حدیث‌.
[۱۷] محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲-۱۷۳، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    


از نظر رجالی‌ احمد بن‌ اغلاقی ‌از معاصران‌ او در سماع ‌ وی‌ تردید نموده‌، ولی‌ سمعانی ‌به‌ رغم‌ گفته وی‌، سماع‌ او را صحیح دانسته‌ است‌.
[۱۸] محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
[۱۹] محمد ابن‌ نقطه‌، الاستدراک‌، ج۱، ص۲۳۱، نسخه خطی‌ کتابخانه ظاهریه‌، شم ۴۲۳ حدیث‌.


تنها اثر بازمانده‌ از وی‌ جز در حدیث‌ است‌ که‌ نسخه خطی‌ آن‌ در کتابخانه ظاهریه‌ در مجموعه شم ۳۷۶۴ مدرسه عمریه‌ موجود است‌.
[۲۰] فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، ج۱، ص۱۴۱، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.

صورت‌ سماع‌های‌ موجود در آغاز و پایان‌ این‌ جزء
[۲۱] فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.
[۲۲] فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.
میزان‌ رواج‌ و تداول‌ آن‌ را نشان‌ می‌دهد.

۱. ↑ محمد بن‌ مغازلی‌، جزء، عکس‌ نسخه خطی‌ ظاهریه‌ موجود در کتابخانه مرکز.
۲. ↑ عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
۳. ↑ محمد بن‌ نقطه‌، التقیید، ج۱، ص۹۱.    
۴. ↑ محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۵. ↑ عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
۶. ↑ محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۷. ↑ علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۲.    
۸. ↑ محمد بن‌ نقطه‌، التقیید، ج۱، ص۹۱.    
۹. ↑ محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۰. ↑ ابن‌عساکر، تاریخ مدینه و دمشق، برگ‌ ۲۱۶ الف‌.
۱۱. ↑ عبدالکریم سمعانی‌، الانساب‌، ج۳، ص۴۴۶، حیدرآباد دکن‌، ۱۳۸۳ق‌/۱۹۶۳م‌.    
۱۲. ↑ محمد بن‌ مغازلی‌، جزء، عکس‌ نسخه خطی‌ ظاهریه‌ موجود در کتابخانه مرکز.
۱۳. ↑ علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۴.    
۱۴. ↑ علی بن‌ مغازلی‌، مناقب‌ علی‌ بن‌ ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۱، ص۲۸۷، به‌ کوشش‌ محمد باقر بهبودی‌، بیروت‌، ۱۴۰۰ق‌/۱۹۸۰م‌.
۱۵. ↑ یحیی بن‌ بطریق‌، خصائص‌ الوحی‌ المبین‌، ج۱، ص۲۳، به‌ کوشش‌ محمد باقر محمودی‌، تهران‌، ۱۴۰۶ق‌.
۱۶. ↑ محمد بن‌ نقطه‌، الاستدراک‌، ج۱، ص۲۳۱، نسخه خطی‌ کتابخانه ظاهریه‌، شم ۴۲۳ حدیث‌.
۱۷. ↑ محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲-۱۷۳، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۸. ↑ محمد ذهبی‌، سیراعلام‌ النبلاء، ج۲۰، ص۱۷۲، به‌ کوشش‌ شعیب‌ ارنؤوط و دیگران‌، بیروت‌، ۱۴۰۵ق‌/۱۹۸۵م‌.    
۱۹. ↑ محمد ابن‌ نقطه‌، الاستدراک‌، ج۱، ص۲۳۱، نسخه خطی‌ کتابخانه ظاهریه‌، شم ۴۲۳ حدیث‌.
۲۰. ↑ فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، ج۱، ص۱۴۱، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.
۲۱. ↑ فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.
۲۲. ↑ فهرس‌ مجامیع‌ المدرسة العمریه، به‌ کوشش‌ یاسین‌ محمد سواس‌، کویت‌، ۱۴۰۸ق‌/۱۹۸۷م‌.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌مغازلی»، ج۴، ص۱۷۸۸.    



جعبه ابزار