• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کعب بن زهیر مازنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ابومضرب کعب بن زهیر مازنی۲۶ق)، از شاعران بلندپایه عرب و دارای اشعار زیادی بود که در شمار اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و شعرای شیعه درآمد.



ابومضرب کعب بن زهیر بن ربیعة بن ریاح بن قرظ بن حارث مازنی مزنی، از طایفه مزینه بود و در عصر جاهلیت زاده شد
[۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
و در ذبیان،
[۳] بلاشیر، ریجیس، تاریخ الادب العربی، ص۳۰۰.
از نواحی اردن در میان قبیله غطفان می‌زیست. کعب از شاعران بلندپایه عرب، فردی شیرین سخن و دارای اشعار زیادی بوده است. توانایی شعری را از پدرش به ارث برده بود.
[۹] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۱۵۶.
او را به همراه اوس بن حجر، بشر بن ابی حازم و حطیئه در طبقه دوم شاعران جاهلی قرار داده‌اند. او از پدرش روایت کرده و حطیئه، جمیل و کثیر از راویان وی هستند.
[۱۱] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۹۵.



ابومضرب ابتدا دشمن سرسخت اسلام بود،
[۱۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
ولی بعدها در شمار اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و شعرای شیعه در آمد. چون کار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بالا گرفت، کعب برادرش بجیر را فرستاد تا از دعوت حضرت آگاه شود. همین که بجیر به خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسید، اسلام آورد. این اتفاق بر کعب گران آمد و او را بر این داشت تا در ملامت برادر و هجو اسلام و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قصیده‌ای بسراید. پس از اطلاع پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از این امر، کعب را مهدور الدم اعلام کرد. بجیر بر جان برادر ترسید و او را ترساند و وادار کرد تا عذرخواهی نماید و مسلمان گردد. در نتیجه، ابومضرب در سال نهم هجری و پس از بازگشت پیامبر از طائف به اسلام گروید.


قصیده معروف بانت سُعاد را در مدح رسول خدا سرود و آن حضرت از خونش درگذشت و ردا یا برده خود را به وی هدیه داد.
[۱۹] جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۲۱.
تاکنون تعداد ۴۸ شرح معروف و تعدادی شرح از شارحان مجهول بر این قصیده نوشته شده است.
[۲۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۳-۲۲۲.
این سروده که به قصیده لامیه و البردة نیز خوانده شده، به زبان‌های اردو، ایتالیایی و فرانسوی ترجمه شده است. دیگر آثار وی عبارت‌اند از: صهر النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خیر الآل در ستایش علی (علیه‌السّلام) مسح النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جبینه در مدح امام حسین (علیه‌السّلام) و الحماسه.


کعب در سال ۲۶ق وفات یافت.


۱. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
۲. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
۳. بلاشیر، ریجیس، تاریخ الادب العربی، ص۳۰۰.
۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۴.    
۵. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
۶. مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۷۵.    
۷. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، المزهر، ج۲، ص۴۱۹.    
۸. بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۹، ص۱۵۳.    
۹. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۱۵۶.
۱۰. جمحی، محمد بن سلام، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۹۷.    
۱۱. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۹۵.
۱۲. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
۱۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۱۴. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۴، ص۲۴۰.    
۱۵. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۵، ص۴۴۳.    
۱۶. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۷۴.    
۱۷. ندوی، علی بن عبدالحی، السیرة النبویه، ص۴۸۰.    
۱۸. حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۳۷.    
۱۹. جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۲۱.
۲۰. ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۳۸.    
۲۱. ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۴۲.    
۲۲. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۳-۲۲۲.
۲۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۲۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۸۹.    
۲۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۲۶. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۶۷.    
۲۷. بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۴۲۱.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸.    
۲۹. نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۶۷.    
۳۰. مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۱۰۲.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۳۱، برگرفته از مقاله «کعب مازنی».






جعبه ابزار