• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوحسان حسن بن عثمان زیادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوحسان حسن بن عثمان بغدادی زیادی (حدود ۱۶۰-۲۴۲ هـ)، مورخ، قاضی و از محدثان اهل‌سنت قرن دوم و سوم هجری قمری بود.



ابوحسان حسن بن عثمان بن جماد بن حسان بغدادی زیادی، به گفته ابن‌عساکر، برخی گمان کرده‌اند که نسبت وی به این جهت است که یکی از اجداد وی با کنیزی از آن زیاد بن ابیه ازدواج کرده و ملقب به زیادی شده است.
رجال نویسان اهل‌سنت وی را فردی مورخ، فاضل، دین‌دار، صالح، ثقه و امانت دار معرفی کرده و نوشته‌اند که به سال ۲۴۱ هـ متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ هـ) محمد بن عبدالله بن موذن را از قضاوت شرق بغداد برکنار کرد و ابوحسان زیادی را به جای وی گمارد. برخی او را از علمای حنفی دانسته‌اند.
ابن‌ندیم او را از قضات دانشمند و برجسته معرفی کرده و می‌نویسد: وی فردی ادیب، نسب‌شناس و با کرامت بود که به تالیف و تصنیف اشتغال داشت و دیگران نیز با وی همکاری می‌کردند و کتابخانه بزرگی داشت. وی به دمشق نیز مسافرت کرده و از اساتید آنجا بهره برده است. از گزارش ابن‌خلکان استفاده می‌شود که وی با محمد بن ادریس شافعی و محمد بن حسن شیبانی ارتباط داشته و شافعی به ملاقات وی رفته است.
[۸] ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۴.



ابوحسان حسن بن عثمان زیادی، در حدود ۱۶۰ هـ به دنیا آمد.


زیادی فردی محدث بود و از بزرگانی چون شعیب بن صفوان، ابراهیم بن سعد، وکیع بن جراح و محمد بن عمر واقدی مورخ مشهور روایت کرده است. خود نیز راویان و شاگردانی را تربیت کرده که از آن میان نام افرادی مثل ابوالعباس کریمی، اسحاق بن حسن حربی و محمد بن محمد باغندی به چشم می‌خورد.


ابوحسان به سال ۲۴۲ یا ۲۴۳ هـ در بغداد از دنیا رفت.


آثاری از خود برجای گذاشت که عبارت‌اند از: معانی عروة بن الزبیر، طبقات الشعراء، القاب الشعراء، الآباء و الامهات و تالیفی در تاریخ که بر حسب سنوات ترتیب یافته بود. به نوشته سزگین، این کتاب یکی از مصادر مهم احمد بن ابی‌طاهر در کتاب بغداد بوده است.
[۲۰] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۱۴۴.



برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۲۱] تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۲۳۱.
[۲۳] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴، ص۱۹۴.
[۲۴] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۳۰.



۱. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۳، ص۱۳۳.    
۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۷، ص۳۶۹.    
۳. تنوخی، محمد بن علی، نشوار المحاضره، ج۲، ص۲۳۴.    
۴. وکیع ضبی، محمد بن خلف، اخبار القضاة، ج۳، ص۲۹۱.    
۵. ابن‌ابی‌الوفا، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۱۹۷.    
۶. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۴۰.    
۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۲، ص۹۲۸.    
۸. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۴.
۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۴۹۶.    
۱۰. سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۶، ص۳۵۹.    
۱۱. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۰، ص۳۴۴.    
۱۲. ابن‌اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۲، ص۸۴.    
۱۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۲، ص۶۲.    
۱۴. ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۲، ص۱۰۰۲.    
۱۵. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۷، ص۳۸۰.    
۱۶. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۴۳.    
۱۷. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۴۰.    
۱۸. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۳، ص۲۴۴.    
۱۹. ابن‌ماکولا، علی بن هبة‌الله، الاکمال، ج۴، ص۲۱۳.    
۲۰. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۱۴۴.
۲۱. تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۲۳۱.
۲۲. ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۵.    
۲۳. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴، ص۱۹۴.
۲۴. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۳۰.



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۵۷، برگرفته از مقاله «ابوحسان حسن بن عثمان زیادی».






جعبه ابزار