• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالعباس ابوالعبر احمد بن محمد هاشمی عباسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوالعباس ابوالعبر احمد بن محمد هاشمی عباسی (۱۷۵-۲۵۰ هـ)، شاعر و دلقک عصر عباسی و ندیم متوکل عباسی بود.



ابوالعبر احمد بن محمد بن عبدالله بن عبدالصمد‌ هاشمی عباسی. شاعر و دلقک عصر عباسی و ندیم متوکل (خلافت ۲۱۸-۲۲۷ هـ) بود. نسب او به عباس بن عبدالمطلب می‌رسد و نسبت‌ هاشمی وی از همین جاست. کنیه واقعی او نیز ابوالعباس است و احتمالا به سبب هرزه‌گویی و شوخ‌طبعی، به ابوالعبر شهرت یافته است. نامش در برخی منابع، محمد بن احمد یاد شده است.


ابوالعبر در سال ۱۷۵ هـ در بغداد زاده شد.


ابوالعبر در کودکی و یا در آغاز جوانی در روزگار امین (خلافت ۱۹۳-۱۹۸ هـ) به سرودن شعر پرداخت و تا دیر زمانی شعر جدّی و مدیحه می‌سرود. اما از روزگار خلافت متوکل عباسی مدیحه‌سرایی به شیوه معمول را رها کرد و به بذله‌گویی و هرزه‌سرایی روی آورد. چون با زیرکی دریافته بود که بهترین راه برای کسب شهرت و به دست آوردن مال در میان مردم روزگار، زبان طنز و لودگی و تظاهر به دیوانگی و حماقت است، لذا از این راه چنان ثروتی به دست آورد که هیچ شاعر مشهوری تا آن زمان به دست نیاورده بود.
جحظه می‌گوید: هیچ صناعت و فنّی نبود مگر آنکه ابوالعبر در آن دستی داشت.


ابوالعبر با ابوالعنبس صیمری، ابن‌جدیر بصری و ابوعبدالله شعیری که هم‌طبقه وی بوده‌اند، روابط و مبادلات شعری داشته است. زبیر بن بکار، اخفش و جحظه اشعار او را روایت کرده‌اند.


گفته شده که ابوالعبر نسبت به خاندان امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) کینه بسیار داشت و از آنان به زشتی یاد می‌کرد، از این‌رو در سال ۲۵۰ هـ گروهی از شیعیان کوفه او را از بالای قصر ابن‌هبیره به پایین افکنده و به قتل رساندند.


مجموعه اشعاری که از وی باقی مانده است، در آثار ابن‌معتز، ابوالفرج و یاقوت گرد آمده است.
دیگر آثار وی عبارت‌اند از:
کتاب الرسائل، کتاب جامع الحماقات و حاوی الرقاعات، کتاب المنادمة و اختلاف الخلفاء و الامراء، کتاب النوادر و الامالی، و اخبار و اشعاری که از او بر جای مانده است.


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۲۴] دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱، ص۵۳۸.



۱. ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۳۴۲.    
۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۴۳.    
۳. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۳، ص۱۴۴.    
۴. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۶.    
۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۲۹۸.    
۶. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۵، ص۳۰۷.    
۷. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۴۳.    
۸. ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۳۴۲.    
۹. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۳، ص۱۴۴.    
۱۰. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۴۳.    
۱۱. مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۲۴.    
۱۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۲۹۸.    
۱۳. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۳، ص۱۴۴.    
۱۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۳۰۰.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۸، ص۱۴۴.    
۱۶. ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء، ص۳۴۲.    
۱۷. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۳، ص۱۴۵.    
۱۸. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۵، ص۲۲۹۸.    
۱۹. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۷.    
۲۰. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۲۸۱.    
۲۱. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۱۹۰.    
۲۲. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۳۱.    
۲۳. ابن‌شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۳، ص۲۹۸.    
۲۴. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۱، ص۵۳۸.
۲۵. بابانی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۱۵.    



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۴۳، برگرفته از مقاله «ابوالعبر احمد بن محمد هاشمی عباسی»






جعبه ابزار