• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن یحیی تجیبی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تُجیبی، احمد بن یحیی بن وزیر، معروف به ابوعبداللّه مصری، محدّث، فقیه و نحوی بزرگ قرن دوم و سوم است.



در ۱۷۱ به دنیا آمد و از کسانی چون محمدبن ادریس شافعی، عبداللّه بن وَهْب، عمران بن موسی، شُعَیب بن لَیث، اَصبغ بن فَرَج (یا فرّوج) و پدرش یحیی بن وزیر حدیث شنید.
[۱] محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۵۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
[۲] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بُغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۱، ص۳۹۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
[۳] یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۱۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.

محدّثان بزرگی مانند نسائی، حسین بن یعقوب مصری، ابوبکربن ابی داود و احمدبن حَمّاد از وی حدیث روایت کرده‌اند و برخی چون نسائی او را ثقه دانسته اند.
[۴] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۵] یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۲۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.

تجیبی در شعر ، ادب ، نحو ، انساب و تاریخ ، عالم بود و از عبداللّه بن وهب نیز فقه آموخته بود.
[۶] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۷] احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج۲، ص۲۶۸، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.

تجیبی زندگی خود را با کشاورزی در زمینهای اجاره ای می‌گذراند، اما چون نتوانست بخشی از سهم مالیات خود را بپردازد به زندان محمدبن مدبّر (والی خراج مصر ) افکنده شد و در سال ۲۵۰ یا ۲۵۱ در همان‌جا از دنیا رفت.
[۸] عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۹] یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۵، ص۱۴۹، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۱۰] علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.



ابن حَجَر عسقلانی سال درگذشت او را ۲۶۵ در سن ۹۴ سالگی می‌داند و علاوه بر معرفی احمدبن یحیی،
[۱۱] ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۲۸، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
از فردی به نام محمدبن وزیر مصری نیز نام می‌برد و او را همان احمدبن یحیی یا برادرش می‌داند.
[۱۲] ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۲، ص۲۱۵، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).



(۱) ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
(۲) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۳) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
(۴) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بُغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
(۵) احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۶) علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.
(۷) یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
(۸) یاقوت حموی، معجم الادباء، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت (بی تا)؛


۱. محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۱، ص۱۵۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
۲. عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بُغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۱، ص۳۹۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۳. یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۱۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
۴. عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۵. یوسف بن عبدالرحمان مُزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱، ص۵۲۰، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵.
۶. عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۷. احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج۲، ص۲۶۸، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
۸. عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۶۶، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۹. یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۵، ص۱۴۹، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت (بی تا).
۱۰. علی بن یوسف قفطی، انباه الرواة علی انباه النحاة، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.
۱۱. ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۲۸، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
۱۲. ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۲، ص۲۱۵، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تُجیبی»، شماره۳۳۰۹.    






جعبه ابزار