اخلاص در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اخلاص در
قرآن و
روایات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در ادامه به برخی از موارد آن اشاره می‌شود.
پیامبر موظف به ارزشمند قلمداد کردن مؤمنان به دلیل اخلاص آنان در عبادت هایشان است
و کسب اخلاص در
اعتقاد و عمل، مایة ارزشمندی
انسان نزد
خداوند است.
راه نجات، منحصر در اخلاص است (قال الامام علی علیه‌السّلام : «غایة الاخلاص الخلاص»).
به وسیلة اخلاص، اعمال
انسان پاک می‌شود (قال الامام علی علیه‌السّلام : «لو خلصت النیات لزکت الاعمال»).
با اخلاص، انسان دارای بصیرت شده، دیدگانش نورانی می‌شود (قال الامام علی علیه‌السّلام : «عند تحقق الاخلاص تسنیر البصائر»).
به واسطة اخلاص، انسان از پلیدی و پستی‌ها رهایی می‌یابد (قال الامام علی علیه‌السّلام : «من اخلص النیة تنزه عن الدنیة»).
به واسطة اخلاص، انسان به مقصود و غرض نهایی خود می‌رسد (قال الامام علی علیه‌السّلام : «اخلص تنل...» ).
هرکس که چهل شبانه روز خود را برای
خدا خالص کند، سرچشمه‌های
حکمت از قلبش جوشیده، بر زبانش جاری می‌شود (قال رسول الله: «ما اخلص عبد لله عزوجل اربعین صباحا الا جرت ینابیع الحکمة من قلبه علی لسانه»).
هرکس برای خدا کار کند و در عبادتش برای او شریکی قائل نباشد، خداوند امور دنیا و
آخرت او را کفایت می‌کند (قال الامام السجاد علیه‌السّلام : «... فانما حق الله الاکبر علیک فان تعبده لاتشرک به شیئا، فاذا فعلت ذلک بالاخلاص، جعل لک علی نفسه ان یکفیک امر الدنیا والآخرة»).
اخلاص برای خدا سبب مهابت و بزرگی انسان می‌شود. مؤمن وقتی از عظمت و جلالت خدا ترسان بود و نسبت به خدا
خضوع و
خشوع خالصانه داشت، خداوند همه چیز را در برابر او خاشع گردانیده، ابهت او را در دل پرندگان
آسمان و درندگان زمین هم می‌اندازد (قال الامام الصادق علیه‌السّلام : «ان المؤمن لیخشع له کل شیء ویهابه کل شیء ثم قال: اذا کان مخلصا لله اخاف الله من کل شیء حتی هوام الارض وسباعها وطیر السماء»).
اعمالتان را خالص کنید تا سعادتمند گردید (قال الامام علی علیه‌السّلام : «اخلصوا اعمالکم تسعدوا»).
ای مردم! اعمالتان را برای خداوند متعال خالص کنید؛ زیرا خدا تنها عملی را می‌پذیرد که برای او خالص باشد (قال النبی: «ایها الناس، اخلصوا اعمالکم. لله تعالی فان الله لایقبل الا ما خلص له»).
امام خمینی با بیان این‌که اخلاص در تحصیل توحید و تجرید از مهم‌ترین مؤلفه‌های سلوکی است با استناد به آیه
(سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ اِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِینَ) برای اخلاص دو رتبه عالی معرفی می‌کند یکی مخلِصین و دیگر مخلَصین، هرچند دومی مقام بالاتری دارد.
ایشان با استناد به روایتی که می‌گوید کمال توحید، اخلاص است و کمال اخلاص، نفی صفات از ذات باری‌تعالی است، معتقد است که معنای دقیق این روایت آن است که سالک تجلیات اسمائی را مشاهده نکند؛ یعنی سالک هنگامی که به مرتبه
توحید فعلی رسید، اسماء مختلف بر او تجلی می‌کنند و وقتی از این مرحله بالاتر رفت، تجلیات اسمائی را نیز مشاهده نکند و تنها تجلی ذاتی را ببیند، از این جهت کمال توحید در عدم مشاهده اسمای الهی است.
امام خمینی نشانه‌های اخلاص را در این می‌داند که شخص با انجام آن عمل، در صورت اطلاع مردم از آن عمل، نشاطی در قلبش حاصل نشود.
همچنین این اخلاص، انسان را از وسوسه‌های شیطان در امان نگه دارد، در این صورت طمع شیطان از او قطع می‌شود تا آنجا که دیگر وسوسه
شیطان در او اثر ندارد و این همان مرتبه مخلَصین و مقام بقای بعد از فنا و صحو بعد از محو است. ایشان با استناد به برخی آیات الهی اخلاص را به عین عبد نسبت داده نه به فعل عبد و معتقد است این مقام بالاتر از اخلاص در عمل است.
• دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سایت بلاغ، برگرفته از مقاله«اخلاص».
•
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
