استعاذه به رحمانیت خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از موارد
استعاذه به
خدا استعاذه به رحمانیت خدا است.
استعاذه
مریم علیهاالسّلام به رحمانیت الهی، با مشاهده مردی (
فرشته تمثل یافته) در خلوتگاه خود، نمونه‌ای از استعاذه به رحمانیت خدا است:
فاتخذت من دونهم حجابا فارسلنآ الیها روحنا فتمثل لها بشرا سویا
قالت انی اعوذ بالرحمـن منک ان کنت تقیا.
و ميان خود و آنان حجابى افكند (تا خلوتگاهش از هر نظر براى
عبادت آماده باشد). در اين هنگام، ما
روح خود را بسوى او فرستاديم و او در شكل انسانى بى عيب و نقص، بر مريم ظاهر شد! او (سخت ترسيد و) گفت: «من از شرّ تو، به خداى رحمان پناه مى‌برم اگر پرهيزگارى!
پناه بردن به خدا، خدايى كه در سخت‌ترين حالات تكيه‌گاه
انسان است و هيچ قدرتى در مقابل قدرت او عرض اندام نمى‌كند مشكلات را حل خواهد كرد.
امام خمینی در بیان حقیقت استعاذه معتقد است که استعاذه حالت و کیفیت نفسانی است که از علم کامل برهانی به مقام توحید و ایمان به این مقام حاصل می‌شود یعنی
سالک پس از آنکه از طریق عقل و نقل فهمید که استقلال تاثیر و بلکه اصل تاثیر، منحصر در ذات مقدس الهی است، هنگامی که این اعتقاد در قلب حاصل شد و
قلب به آن ایمان آورد در این حالت انقطاع و التجاء حاصل می‌شود. چون سالک شیطان را قاطع طریق انسانیت و دشمن قوی خود می‌یابد، حالت اضطراری حاصل می‌شود، این حالت قلبی حقیقت استعاذه است.
امام خمینی برای استعاذه ارکانی را برمی‌شمارد:
رکن اول: مستعیذ، که همان حقیقت انسان است که از ابتدای سلوک تا انتهای آن یعنی فنا، مستعیذ است و هنگامی‌که به فنا و بقاء بعد از فنا رسید استعاذه تمام می‌شود.
رکن دوم: مستعاذ منه و آن همان ابلیس و شیطان رجیم است که به واسطه دام‌های گوناگون انسان را از وصول به مقصود و حصول هدف بازمی‌دارد.
رکن سوم: در این رکن بیان می‌شود که به چه چیزی شایسته است پناه برد.
رکن چهارم: مستعاذ له است؛ یعنی غایت استعاذه. سالک در هر مقامی غایت حقیقی او کمال و سعادت بالذات است و چون در هر سعادت و کمالی شیطانی و دامی از دام‌های او مانع است، از این رو سالک باید از آن شیطان و شرور او برای حصول مقصود اصلی به حق‌تعالی پناه ببرد.
به اعتقاد امام خمینی استعاذه آداب و شرایطی دارد از جمله آنها اخلاص است؛ یعنی خالص شدن هویت روحی و باطنی قلب برای خدای متعال، نتیجه این اخلاص و انقطاع از غیر حق، راه نیافتن
شیطان به قلب انسان است؛ بنابراین هرچه اخلاص در عمل بیشتر باشد، روح و ملکوت عمل کامل‌تر و نورانی‌تر خواهد بود.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۴۵، برگرفته از مقاله «استعاذه به رحمانیت خدا». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
