• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اسم تام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اسم تام یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اسم دارای معنای مستقل و تام است.



لفظ مفرد در منطق یا اسم است یا کلمه (فعل در نزد نحوی‌ها) و یا ادات. اسم و کلمه به تنهایی بر معنایی دلالت می‌کنند، ولی ادات به تنهایی برمعنایی دلالت ندارند.


الفاظ مفردی که به تنهایی برمعنای مستقلی دلالت دارند، مفردات تام‌الدلاله نامیده می‌شوند؛ مانند: بیشتر اسم‌ها و کلمه‌ها.
الفاظ مفردی که به تنهایی برمعنای مستقلی دلالت ندارند مفردات غیرتام‌الدلاله نام دارند. بر این اساس، اسم به اسم تام و ناقص تقسیم می‌شود؛ بیشتر اسم‌ها دلالتشان تام است و تنها‌ اندکی از آنها مثل موجود، هو و کائن در برخی استعمالات، معنای ناقص و غیر تام دارند.
برخی از اسم‌ها و کلمه‌ها (افعال) گاهی به صورت مفردات تام‌الدلاله و گاهی به صورت مفردات غیرتام‌الدلاله استعمال می‌شوند؛ مثل: هو، موجود و کائن (از اسم‌ها) و کان، وجد و صار (ازکلمه‌ها)؛ مثلاً وقتی گفته می‌شود: «زید موجود» یا «زید کائن» و از آن قصد می‌شود اِخبار از اینکه ذات موجود است، در این صورت، کان تامه است و از مفردات تام‌الدلاله به حساب می‌آید و زمانی که گفته می‌شود: «زید موجود قائماً؛ زید ایستاده است»، یا «زید کان فی الدار؛ زید در خانه است» و یا «زید صار متحرکاً؛ زید در حال حرکت است»، در این صورت، کان، صار و موجود، معنای ربطی دارند و ناقص‌اند و معنای‌شان وابسته به غیر است؛ در این صورت، مفردات غیرتام‌الدلاله‌اند و اینها همان کلمات وجودیه و اسم‌هایی‌اند که بین دو معنا ربط می‌دهند و از قبیل ادات‌اند که ذات‌شان دلالتی ندارند بر آنچه که همراه آنها هستند.


۱. ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریه، ص۱۶۶.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اسم تام»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۳.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




جعبه ابزار