• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالحسن اسماعیل بن صاعد بن محمد صاعدی اصفهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آل صاعد یا صاعدیان، یکی از خاندان‌های علمی و روحانی حنفی مذهب در اصفهان می‌باشند که از قرن پنجم تا دهم هجری، قدرت و ریاست فوق‌العاده‌ای در شهر داشته‌اند. یکی از شخصیت های این خاندان، ابوالحسن اسماعیل بن صاعد بن محمد است.



ابوالحسن صاعدی اسماعیل بن صاعد بن محمد (۳۷۷-رجب ۴۴۳ق/۹۸۷- نوامبر ۱۰۵۱م) بزرگ‌ترین فرزند قاضی صاعد بود.


حدیث را از پدرش فراگرفت و در ۳۸۳ق/۹۹۳م احادیث کتاب ناسخ و منسوخ را نزد پدر آموخت. او از خُفاف، مُخَلّدی، ابومنصور ظفر بن محمد و ابی احمد قرضی حدیث روایت می‌کرد. از ۴۳۶ق/۱۰۴۴م هر هفته عصر روزهای پنجشنبه برای شاگردانش مجلسِ تقریرِ حدیث داشت.


هنگامی‌که مسعود رهسپار ری شد، ابوالحسن صاعدی را به‌عنوان قاضی‌القضات ری و پیرامون آن برگزید. بنا برنوشتۀ ابوالفضل بیهقی، او در این هنگام هنوز در نیشابور بود و همراه قاضی بوطاهر تبانی به پیشواز مسعود بیرون آمد،
[۱] ابوالفضل بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ص۲۱۱.
اما فارسی
[۲] فارسی، عبدالغافر، تاریخ نیشابور، ص۱۸۱.
و ابن ابی‌الوفاء
[۳] ابن ابی‌الوفاء، محی‌الدین، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۱۵۱.
گفته‌اند که او نخست قاضی ری بود و پس‌ازآن قضای نیشابور و شهرهای پیرامون چون طوس و نسا را عهده‌دار شد. وی هرچند در هیچ‌یک از دانش‌های متداول آن روزگار برجستگی نداشت، لیکن دقیق و باریک‌بین بود و آداب‌ و رسوم قضاوت را به‌خوبی می‌شناخت. افزون بر آن، از نظر اخلاقی شخصی پاک‌دامن بود و در پی کسب زر و سیم از راه‌های ناروا نبود.


در اواخر زندگانی از سوی طغرل سلجوقی به‌عنوان پیک به فارس فرستاده شد. در این سفر به‌سختی بیمار گشت و در ایذه درگذشت. پیکرش را به نیشابور بردند و در آنجا در کنار مدفن پدرش به خاک سپردند.


۱. ابوالفضل بیهقی، محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، ص۲۱۱.
۲. فارسی، عبدالغافر، تاریخ نیشابور، ص۱۸۱.
۳. ابن ابی‌الوفاء، محی‌الدین، الجواهر المضیئه، ج۱، ص۱۵۱.



مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۱، ص۷۲.    
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل صاعد»، شماره۴۲۹.    



جعبه ابزار