• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اضراب (ادبیات فارسی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



یکی از اصطلاحات بکار رفته در ادبیات فارسی، اضراب بوده که اصطلاحی مشترک در علم نحو، معانی و بدیع است و در لغت به معنی «روی گردانیدن» می‌باشد.



در اصطلاح بدیع آن است که گوینده نخست چیزی بگوید و سپس به واسطۀ یکی از حروف اضراب (مانند بَل، بلکه؛ نه)، به منظور نکته‌ای بلاغی (مانند مبالغه یا تاکید)، از سخنِ خود برگردد.


در علم بدیع، شرط اضراب این است که بر زیبایی سخن بیفزاید، مانند:
مرا بسود و فرو ریخت هر چه دندان بود •••• نــــــــبود دنــــدان لا بل چراغ تابان بـود (رودکی)


نتیجۀ اضراب، گاه ابطالِ حکمِ ماقبل و گاه انتقال از مقصودی به مقصود دیگر است. اضراب را در علم معانی «بَدَلِ مُباین» و «بداء» نیز خوانده‌اند.
[۱] سعادت ،اسماعیل، دانش‌نامه زبان و ادب فارسی، تهران، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴، ج۱، ص۴۵۰.



۱. سعادت ،اسماعیل، دانش‌نامه زبان و ادب فارسی، تهران، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴، ج۱، ص۴۵۰.



سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اضراب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۰۹.    






جعبه ابزار