• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استعمال لفظ در نوع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



استعمال لفظ در نوع، اطلاق لفظ و اراده نوع آن است.



یکی از اقسام استعمال لفظ در لفظ، استعمال لفظ در نوع می‌باشد که به معنای اطلاق لفظ و اراده نوع آن است، مانند: کلمه «زید» در جمله «زید لفظ»؛ به این معنا که لفظ زید در کلام هر کسی و با هر کیفیتی که باشد (مبتدا، فاعل، مفعول و.. . ) عنوان لفظ برآن صادق است و حتی خود این «زید» که از دهان متکلم خارج می‌شود لفظ است. در این صورت، گفته می‌شود لفظی اطلاق شده و نوع آن اراده شده است؛ یعنی متکلم با آوردن یک فرد، کلی طبیعی را در ذهن احضار کرده است.

۱.۱ - اختلاف اصولیون

در این باره میان اصولیون اختلاف نظر وجود دارد:
۱. برخی هم چون مرحوم بروجردی و خویی معتقدند استعمال لفظ در نوع از باب استعمال نیست؛
[۳] کتابشناسی اصول فقه شیعه، مهریزی، مهدی، ج۱، ص۱۰.

۲. برخی دیگر مانند مرحوم «آخوند خراسانی» آن را از باب استعمال می‌دانند.


مرحوم «آخوند» برای استعمال لفظ و اراده نوع، به مثالی اشاره کرده که شامل خود مثال نمی‌شود، ولی موارد دیگر را در بر می‌گیرد، مثل این که گفته شود: «ضَرَب فعل ماض»، که این «ضَرَب» حکایتگر تمام «ضَرَب» ها است. که فعل ماضی می‌باشد، اما شخص این «ضرب»ای که در جمله استعمال شده، فعل ماضی نیست، بلکه مبتدا است و اگر فعل ماضی بود نمی‌توانست مبتدا واقع شود.
[۶] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص۷۵.
[۷] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص (۵۴۳-۵۴۱).
[۸] نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۳۲.



۱. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۲۲.    
۲. تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، آذری قمی، احمد، ص۱۷۱.    
۳. کتابشناسی اصول فقه شیعه، مهریزی، مهدی، ج۱، ص۱۰.
۴. اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۱، ص۳۰.    
۵. کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۱۵.    
۶. کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص۷۵.
۷. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص (۵۴۳-۵۴۱).
۸. نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۳۲.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۸۸، برگرفته از مقاله «استعمال لفظ در نوع».    



جعبه ابزار