افضلیت برهان جزئی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
افضلیت برهان جزئی یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای
رجحان برهان جزئی بر
برهان کلی است.
یکی از بحث‌هایی که
ارسطو در تعلیم اول به آن پرداخته و
ابن‌سینا در
شفاء متعرض آن شده، این است که برهان کلی بر جزئی، برهان موجَب بر سالب، و
برهان مستقیم بر
خلف رجحان و افضلیت دارد.
در بیان برتری برهان کلی بر برهان جزئی، وجوهی ذکر شده است. در طرف مقابل نیز معتقدان به برتری و افضلیت برهان جزئی بر کلی، دلیل‌هایی آورده‌اند؛ همچون:
۱. هرگاه بیان شود که زید ناطق است، مطلبی برای
ذات زید اثبات می‌شود و روشن‌تر از اثبات صفت نطق برای هر
انسان یا کل انسان‌هاست؛ پس بیان جزئی بیان برای ذات شیء است و بیان کلی، بیان ذات شیء نیست و آنچه ذاتی است افضل است؛ بنابراین بیان جزئی افضل است.
۲. موجودات حقیقی و واقعی، همین جزئیات‌اند (جزئی در خارج به وجود حقیقی موجود است) و کلی یا غیر موجود و موهوم است یا امر موجودی است که به جزئیات قائم است (کلی طبیعی به تبع وجود افرادش در خارج موجود است). حال که کلی غیر موجود است؛ پس اقامه برهان بر آن، اقامه
برهان بر امر غیر موجود است و اقامه برهان بر امر موجود، افضل از اقامه برهان بر امر غیر موجود است.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
(۱) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
(۲)
قوام صفری، مهدی، ترجمه برهان شفا.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «افضلیت برهان جزئی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۹.
