• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

الکافی فی اصول الفقه (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«الکافی فی اصول الفقه»، توسط آیة الله سید محمد سعید طباطبایی حکیم، در دو جلد، به زبان عربی، تدوین شده و همه مباحث علم اصول فقه را در بر دارد.



کتاب، در دو جزء تنظیم شده است. در جزء اول، یک تمهید (حاوی دو امر) و قسم اول (حاوی دو باب) و در جلد دوم، قسم دوم (حاوی یک تمهید، یک مقدمه، سه مقصد و یک خاتمه) ذکر شده است.


در ابتدای کتاب، کلیاتی از علم اصول فقه و مبانی این علم مطرح شده و پس از آن، تعریفی از علم اصول فقه و موضوع آن ارائه شده، سپس مسائل مختلف مربوط به این علم، بیان گردیده است، آن گاه حقیقت احکام شرعی و ماهیت احکام تکلیفیه و وضعیه بیان شده و معنای اباحه، کراهت، اراده تکوینیه و تشریعیه و هم چنین حقیقت امر اعتباری و امر انتزاعی تبیین شده است.
[۱] سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۳.

نویسنده، در ادامه بحث از ماهیت احکام وضعیه، به بررسی حقیقت طهارت و نجاست، امامت]]، حجیت، سببیت، شرطیت، جزئیت، صحت و فساد و مراتب حکم شرعی وضعی پرداخته و پس از آن، مبحث الفاظ را شروع می‌نماید.
در ابتدای مبحث الفاظ، وی، به حقیقت وضع و تقسیم آن به وضع تعیینی و تعینی و وضع شخصی و نوعی اشاره کرده و به تبیین معنای حرفی پرداخته است. در بخش دیگری از مباحث الفاظ، نویسنده، به بررسی قابلیت معنای حرفی برای تقیید، فرق بین خبر و انشاء، اقسام استعمال لفظ در معنا، علایم حقیقت و مجاز، مانند تبادر، صحت حمل و عدم صحت سلب و اطراد، اصالت عدم نقل، استعمال یک لفظ در بیش از یک معنا و دیدگاه‌های آخوند خراسانی، محمد حسین اصفهانی، میرزای نایینی و آیة الله خویی در این موارد پرداخته و به تبیین معنای حقیقت شرعیه و صحیح و اعم می‌پردازد و دلایل موافقان و مخالفان را بیان می‌کند.
در ادامه، نویسنده، به بحث در باره مشتق و تعریف آن و صدق آن در موارد عدم فعلیت و فرق میان زمان نطق و زمان تلبس و... پرداخته است.
بحث در مورد اوامر و نواهی و آنچه به ماده و صیغه آنها تعلق دارد، عنوان مطلب بعدی کتاب است که در این زمینه، نگارنده، به دلالت امر بر وجوب، طلب و اراده اشاره نموده و فرق میان امر ارشادی و مولوی را بیان کرده است. دلالت امر و نهی بر مره و تکرار و فور و تراخی، تقسیم واجب به واجب مطلق و مشروط، تعیینی و تخییری، نفسی و غیری، معلق و منجز، عینی و کفایی، موقت و مضیق، تعبدی و توصلی و برخی دیگر از احکام اوامر و نواهی، مانند حکم امر بعد از امر و تعلق امر و نهی به طبایع یا افراد، از مباحث بعدی کتاب می‌باشد.
در فصلی دیگر، مفاهیم و مفهوم داشتن یا نداشتن شرط، وصف، غایت، حصر، لقب، استثناء و شرایط مفهوم داشتن هر یک از آنها بیان شده و احکام عام و خاص و مطلق و مقید مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این راستا، نگارنده، به اقسام عموم و ادوات آن، مقدمات حکمت، اقسام خاص، تخصیص عام به وسیله مفهوم، اجمال خاص در شبهات مفهومیه و مصداقیه و جمع بین مطلق و مقید اشاره نموده است. وی، همه مطالب مذکور را در باب اول از قسم اول ذکر کرده است.
[۲] سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۱، ص۵ به بعد.

در باب دوم از قسم اول، ملازمه بین عقل و شرع و مسئله اجزاء و مقدمه واجب و تبعی بودن وجوب آن نسبت به وجوب ذی المقدمه و احکام مقدمه نسبت به ذی المقدمه و مسئله ضد و ترتب و اجتماع امر و نهی و... شرح داده شده است و بدین ترتیب، مباحث جزء اول، به پایان رسیده است.
در جزء دوم، بحث قطع و حجیت و منجزیت آن و لزوم متابعت از آن و اقسام آن، مانند قطع طریقی و موضوعی و مبحث تجری و منجزیت علم اجمالی و مباحث مربوط به حجج و امکان تعبد به ظن و اقسام ظنون معتبر و حجیت ظواهر کتاب و سنت و حجیت قول لغوی و خبر واحد و اجماع منقول و شهرت فتوائیه و حجیت مطلق ظن در صورت اعتقاد به انسداد باب علم و اقوال مختلف در مورد آن و اصول عملیه و شرایط جریان آنها و معنی لغوی و اصطلاحی تعارض و قاعده جمع و ورود و حکومت و تقدم طرق و امارات بر اصول شرعیه و تقدیم اصول احرازیه بر اصول غیر احرازیه و تقدیم اصل سببی بر مسببی و مقتضای اصل در متعارضین و مباحث مربوط به اجتهاد و تقلید مفصلا تبیین شده است.
[۳] سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۲، ص۵ به بعد.



فهرست محتویات هر جزئی، در پایان آن ذکر شده است.


۱. سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۳.
۲. سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۱، ص۵ به بعد.
۳. سید محمد سعید طباطبایی حکیم، الکافی فی اصول الفقه، ج۲، ص۵ به بعد.



نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه




جعبه ابزار