• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امتحان جنس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



امتحان جنس یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شناسایی جنس از غیر جنس در مقام تعریف است.



یکی از مباحثی که در باب معرِّف از آن بحث شده، این است که باید توجه کرد تا هیچ خطایی در چینش و وضع اجزای تشکیل‌دهنده تعریف (حد و رسم) رخ ندهد و مباحثی مانند: خطای در حد، خطای در رسم، خطای در جنس، خطای در فصل، خطای در عَرَض و… در همین باره عنوان شده‌اند.
بوعلی سینا همانند دیگر منطقی‌ها در بعضی از کتاب‌های خود مباحث یاد شده را با عنوان خطای در حد، خطای در جنس، خطای در فصل و… طرح کرده است، ولی در منطق المشرقیین همین مباحث را تحت عنوان: امتحان جنس، امتحان فصل، امتحان عَرَضی، امتحان عام، امتحان خاصه و… قرار داده است.


امتحان جنس، یعنی شناسایی جنس از غیر جنس. این امتحان به کمک اموری انجام می‌گیرد:
۱. صلاحیت محمول واقع‌شدن.
۲. اعم از ذات موضوع خود بودن.
۳. عدم اخذ فصل به جای جنس، مثلاً به جای حیوان، که جنس انسان است، نباید ناطق، که فصل انسان است، در تعریف اخذ شود. از همین باب است اگر کسی در تعریف عشق، آن را افراط محبّت بداند، در حالی که عشق، محبت مفرط است، و یا فضیلت را ملکه محموده بخواند، در حالی که محمود به منزله جنس برای فضیلت است.
۴. عدم اخذ فصل جنس یا لوازم جنس به جای جنس، مثلاً به جای حیوان، که جنس انسان است، نباید حساس که فصل حیوان است در تعریف اخذ شود.
۵. عدم اخذ نوع به جای جنس.


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین.    


۱. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۲.    
۲. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۲.    
۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین، ص۵۲.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «امتحان جنس»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۱.    



جعبه ابزار