امر امتحانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امر امتحانی
طلب انشایی فاقد اراده جدّی به
قصد امتحان مکلّف است.
امر امتحانی، امری است که از سوی
مولا به انگیزه امتحان
عبد صادر می‌شود.
در کتاب «
الوصول الی کفایة الاصول » آمده است:
«الامر الاختباری المعبر عنه بالامتحان... یصدر لاستخبار حال العبد فی کونه مطیعاً او عاصیاً».
در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مامورٌ به در خارج، انجام شود، بلکه غرض وی بررسی و آزمایش مقدار
اطاعت و یا
عصیان عبد است.
در این گونه اوامر، طلب انشایی وجود دارد، اما
اراده جدی به انجام
فعل در خارج تعلق نگرفته است.
به بیان دیگر،
مصلحت ، فقط در توجه دادن امر به
مکلف می‌باشد و انجام فعل در خارج مطلوبیت ندارد، مانند:
امر خداوند به
حضرت ابراهیم نسبت به
ذبح فرزندش «
اسماعیل »، که در حقیقت، خداوند از ابراهیم علیه السّلام، فقط اراده ذبح اسماعیل را خواسته تا میزان
اطاعت و تعبدپذیری او را آزمایش کند و هیچ گاه راضی به ذبح اسماعیل نبوده است.
در کتاب «فوائد الاصول» آمده است: «المطلوب فی الاوامر الامتحانیة نفس حرکة عضلات العبد لانفس الفعل...».
برخی از اصولی‌ها اوامر امتحانی را دو قسم نموده‌اند:
۱. اوامری که در متعلق آن هیچ گونه مصلحتی، نه به عنوان اولی و نه به عنوان ثانوی، وجود ندارد و فقط برای امتحان عبد یا مکلف صادر می‌شود؛
۲. اوامری که هر چند متعلق آن به عنوان اولی مصحلت ندارد، اما به عنوان ثانوی مصحلت دارد، مانند: اوامری که برای آزمایش کیفیت عمل عبد و پی بردن به مهارت او در انجام عملی خاص صادر می‌شود؛ هم چون امر نمودن عبد به تهیه
چای ، که برای آزمایش کیفیت چای تهیه شده توسط او، صادر می‌شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۴۹، برگرفته از مقاله «امر امتحانی».
