انتظار حمد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حمد در لغت
عرب به معنى ستایش کردن در برابر کار یا
صفت نیک اختیارى است ، یعنى هنگامى که کسى آگاهانه کار خوبى انجام دهد، و یا صفتى را براى خود برگزیند که سرچشمه اعمال نیک اختیارى است ، ما او را حمد و
ستایش مى گوئیم .
انتظار ستایش در برابر عمل انجام نشده، ناپسند و زمینه عذاب دنیا و آخرت است: «لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب ولهم عذاب الیم؛
گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد
ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند، (بلکه) برای آنها عذاب دردناکی است.»
برخی عالمان اهل کتاب از پیروان خود، به جهت بیان نکردن حقایق کتاب آسمانی، انتظار ستایش داشتند: «واذ اخذ الله میثـق الذین اوتوا الکتـب لتبیننه للناس ولا تکتمونه فنبذوه وراء ظهورهم واشتروا به ثمنـا قلیلا فبئس ما یشترون• لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب...؛
و (بخاطر بیاورید) هنگامی را که خداوند از
اهل کتاب پیمان گرفت که حتما آنرا برای مردم آشکار سازید و کتمان نکنید، اما آنها آنرا پشت سر افکندند، و به بهای کمی مبادله کردند، چه بد متاعی خرند؟• گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند...»
(ممکن است مراد از «ما لم یفعلوا» وفادار نبودنشان به پیمان الهی و
کتمان حقایق باشد که در آیه قبل به آن تصریح شد و انتظار ستایش، شاید بدان جهت بوده که آنان با کتمان حقایق،
دین اجدادی مردم خویش را محفوظ می‌داشتند، لذا فاعل محذوف در «یحمدوا» به پیروان آنان
تفسیر شد.
)
برخی عالمان اهل کتاب، به رغم ترک وظیفه خود، انتظار ستایش داشتند: «واذ اخذ الله میثـق الذین اوتوا الکتـب لتبیننه للناس ولا تکتمونه فنبذوه وراء ظهورهم واشتروا به ثمنـا قلیلا فبئس ما یشترون• لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب...؛
و (بخاطر بیاورید) هنگامی را که خداوند از اهل کتاب پیمان گرفت که حتما آنرا برای مردم آشکار سازید و کتمان نکنید، اما آنها آنرا پشت سر افکندند، و به بهای کمی مبادله کردند، چه بد متاعی خرند؟• گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند از
عذاب (الهی) برکنارند...»
به علت توقع
چاپلوسی و ستایش بیجا، عذاب دردناک الهی، در انتظار برخی عالمان اهل کتاب است: «واذ اخذ الله میثـق الذین اوتوا الکتـب لتبیننه للناس ولا تکتمونه فنبذوه وراء ظهورهم واشتروا به ثمنـا قلیلا فبئس ما یشترون• لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب ولهم عذاب الیم؛
و (بخاطر بیاورید) هنگامی را که خداوند از اهل کتاب پیمان گرفت که حتما آنرا برای مردم آشکار سازید و کتمان نکنید، اما آنها آنرا پشت سر افکندند، و به بهای کمی مبادله کردند، چه بد متاعی خرند؟•
گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند، (بلکه) برای آنها عذاب دردناکی است.»
برخی منافقان، به رغم ترک جهاد، انتظار ستایش داشتند: «لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب ولهم عذاب الیم؛
گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند، (بلکه) برای آنها عذاب دردناکی است.»
(برخی نقل کرده‌اند: آیه یاد شده درباره منافقانی نازل شده که با عذرهای واهی از حضور در
جهاد و غزوات، سر باز می‌زدند و توقع داشتند از آنها به این علت که نیت مجاهدان را دارند ستایش شود.
)
انتظار ستایش، در برابر انجام دادن اعمال نیک، ناپسند نیست: «لا تحسبن الذین یفرحون بما اتوا ویحبون ان یحمدوا بما لم یفعلوا فلا تحسبنهم بمفازة من العذاب ولهم عذاب الیم؛
گمان مبر آنها که از اعمال (زشت) خود خوشحال می‌شوند و دوست دارند در برابر کار (نیکی) که انجام نداده‌اند مورد ستایش قرار گیرند از عذاب (الهی) برکنارند، (بلکه) برای آنها عذاب دردناکی است.» (با توجه به مفهوم جمله «یحبون...» می‌توان استفاده کرد که در صورت اجرای کار نیک، توقع ستایش و
تشویق ، ناپسند نیست.)
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حمد».
