ایجاب احدی المقدمتین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ایجاب احدی المقدمتین یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای موجبه‌بودن یکی از دو مقدمه قیاس است.

---

یکی از شرایط عمومی اشکال اربعه، سالبه‌ نبودن هر دو مقدمه است، زیرا از ملاحظه شرایط اختصاصی هر شکل چنین استفاده می‌شود که در هر شکلی حتماً یکی از دو مقدمه باید موجبه باشد، چون در شکل اول، موجبه‌ بودن صغرا شرط است، در شکل دوم هم باید یکی از دو مقدمه موجبه باشد و دیگری سالبه و در شکل سوم هم که موجبه‌ بودن صغرا شرط است. در شکل چهارم نیز موجبه‌ بودن یکی از دو مقدمه یا اختلاف دو مقدمه در سلب و ایجاب معتبر است؛ بنابراین در هیچ‌یک از اشکال چهارگانه، دو مقدمه سالبه، منتج نیست.
علت اشتراط این شرط، آن است که اگر هر دو مقدمه سالبه باشند، اوسط که واسطه حکم است هیچ‌گونه اتحادی با اصغر و اکبر نخواهد داشت و در این صورت، رابط و واسطه ثبوت یا سلب اکبر از اصغر نخواهد شد؛ مثلاً اگر بگوییم: بعضی از مردم دانا نیستند و هیچ‌یک از مردم جماد نیستند، هیچ نتیجه‌ای از این قضیه حاصل نخواهد شد، زیرا مردم که اوسط است، نه با جماد اتحاد دارد و نه با دانا و در این صورت، دانایی نه برای جماد، اثبات و نه از آن سلب می‌شود.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---