ایمان و احسان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از جلوه‌های
ایمان به
خداوند تجلی
احسان و نیکی می‌باشد.
تجلی نیکی و احسان، در پرتو ایمان به
خدا می‌باشد:
«... ولـکن البر من ءامن بالله...؛
...بلکه نیکی (و نیکوکار) کسی است که به
خدا ایمان آورده ...»
همانگونه که در تفسیر
آیات تغییر قبله گذشت،
نصارا به هنگام
عبادت رو به سوی
شرق و
یهود رو به سوی
غرب کرده،
عبادات خود را انجام می‌دادند، اما
خدا کعبه را برای
مسلمین قبله قرار داد که در طرف
جنوب بود و حد وسط میان آن دو محسوب می‌شد.
و نیز دیدیم که مخالفین
اسلام از یک سو و تازه
مسلمانان از سوی دیگر چه سر و صدایی پیرامون تغییر قبله به
راه انداختند.
آیه فوق روی سخن را به این گروه‌ها کرده، می‌گوید: نیکی تنها این نیست که به هنگام
نماز صورت خود را به سوی شرق و غرب کنید و تمام وقت خود را صرف این مساله نمائید (لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب). بر (بر وزن ضد) در اصل به معنی توسعه است، سپس در معنی نیکی‌ها و خوبی‌ها و
احسان، به کار رفته است، زیرا این کارها در وجود
انسان محدود نمی‌شود و گسترش می‌یابد و به دیگران می‌رسد و آنها نیز بهره‌مند می‌شوند.
قرآن سپس به بیان مهمترین اصول نیکی‌ها در ناحیه
ایمان و
اخلاق و عمل ضمن بیان شش عنوان پرداخته چنین می‌گوید: بلکه نیکی (نیکوکار) کسانی هستند که به خدا و روز آخر و فرشتگان و کتاب‌های آسمانی و
پیامبران ایمان آورده‌اند (و لکن البر من آمن بالله و الیوم الآخر و الملائکة و الکتاب و النبیین).
در حقیقت این نخستین پایه همه نیکی‌ها و خوبی‌ها است: ایمان به
مبدأ و
معاد و برنامه‌های الهی، و پیامبران که مامور ابلاغ و اجرای این برنامه‌ها بودند، و فرشتگانی که واسطه ابلاغ این
دعوت محسوب می‌شدند، ایمان به اصولی که تمام وجود انسان را روشن می‌کند و انگیزه نیرومندی برای حرکت به سوی برنامه‌های سازنده و اعمال صالح است.
جالب اینکه نمی‌گوید:
نیکوکار کسانی هستند که... بلکه می‌گوید: نیکی کسانی هستند که... این به خاطر آن است که در
ادبیات عرب و همچنین بعضی زبان‌های دیگر هنگامی که می‌خواهند آخرین درجه
تأکید را در چیزی بیان کنند آن را بصورت مصدری می‌آورند نه به صورت
وصف، مثلا گفته می‌شود
علی (علیه‌السلام) عدل جهان انسانیت است، یعنی آن چنان
عدالت پیشه است که گویی تمام وجودش در آن حل شده و سر تا پای او در عدالت غرق گشته است، به گونه‌ای که هرگاه به او
نگاه کنی چیزی جز عدالت نمی‌بینی! و همچنین در نقطه مقابل آن می‌گوئیم
بنی امیه ذلت اسلام بودند گویی تمام وجودشان تبدیل به خواری شده بود. بنابراین از این تعبیر ایمان محکم و نیرومندی در سطح بالا استفاده می‌شود.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «احسان».
