• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

باب علی در مسجدالنبی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



باب علی، از درهای ضلع شرقی مسجد النبی صلی الله علیه و آله است.



باب علی، ورودی خانه حضرت علی علیه السلام به مسجد پیامبر بود. این خانه در سمت شرق مسجد و شمال خانه پیامبر قرار داشت
[۱] المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۷۲.
و محل سکونت وی در پی ازدواج با فاطمه ، دختر پیامبر، بود. به گزارشی، این خانه از سوی حارثة بن نعمان ، صحابی رسول خدا، به او بخشیده شد.به سال سوم ق. اندکی پیش از غزوه احد ، پیامبر صلی الله علیه و آله با دریافت فرمانی از خداوند، از همه مسلمانانی که در خانه‌های آن‌ها به مسجد باز می‌شد، خواست تا این درها را ببندند و در این میان، تنها در خانه علی مستثنا شد. پیامبر در پاسخ به اعتراض برخی، این حکم را از سوی خداوند دانست.
[۳] اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۱۲-۱۱۳.
این خانه تا روزگار ولید بن عبدالملک همچنان پا بر جای بود تا این‌که در گسترش مسجد به سال ۸۸ق. حسن مثنی، فرزند امام حسن مجتبی ، و فاطمه دختر امام حسین به فرمان عمر بن عبدالعزیز ، والی حرمین شریفین (۸۷-۹۳ق.) به اجبار از این خانه بیرون شدند و خانه ویران شد.
[۴] الاعلاق النفیسه، ابن رسته، ج۱، ص۶۸.



در سال‌های بعد، در ضلع شرقی مسجد، روبه‌روی مکان این خانه، دری به نام باب علی ایجاد شد.
[۵] اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
از هنگام دقیق ساخته شدن این در، آگاهی در دست نیست. شماری از منابع معاصر آن را از درهای ساخته شده در دوره مهدی عباسی (حک:۱۵۸-۱۶۹ق.) برشمرده‌اند.
[۶] موسوعة مکة المکرمه، احمد زكي يماني، ج۴، ص۴۶۴.
ابن زباله آن را دومین
[۷] اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
و ابن نجار نخستینباب در شرق مسجد از سمت قبله دانسته‌اند. بر پایه گزارشی، محل نماز بر مردگان کنار این در قرار داشته است.
[۹] المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.



در سده سوم ق. بر بالای در، عبارت‌های:«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» و« إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً » ، و نیز «اللهم صلی علی محمد، صلی الله علیه و رحمة الله و برکاته» نقش بسته بود.
[۱۱] المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.



از بسته شدن باب علی هنگام بازسازی دیوار شرقی یاد کرده‌اند
[۱۲] اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
[۱۳] التعریف بما آنست الهجره،محمد المطري، ج۱، ص۱۰۳.
؛ اما از زمان دقیق آن سخن نگفته‌اند. گویا منظور از این بازسازی، ترمیم دیوار شرقی به سال ۱۷۳ق. به دست محمد بن عبدالله بن سلیمان، والی هارون عباسی (حک:۱۷۰-۱۹۳ق.) در مدینه است.
[۱۴] المناسک، ابواسحق الحربي،ج۱، ص۳۷۲.



در گسترش دوم دوران سعودی به سال ۱۴۱۳ق. در ضلع شرقی دری به نام «باب امیر المؤمنین علی بن ابی طالب رضی الله عنه» گشوده شد. این در دارای هفت ورودی است. دو ورودی مستقل در کنار و پنج ورودی در وسط جای دارند که هر یک از آن‌ها را دو ستون تزیین شده با سنگ مرمر سفید فراگرفته است. بر بالای ستون‌ها، تاج زیبای مسی قرار گرفته و بر فراز ورودی‌ها، هفت طاق مزین به سنگ‌های سیاه و سفید ساخته شده است. این در، سه پله بالاتر از سطح زمین قرار دارد.
[۱۵] التعریف بتاریخ، ضياء محمد عطار، ج۱، ص۴۳۳-۴۳۴.



اخبار المدینه : محمد ابن زباله (م.۱۹۹ق.)، به كوشش ابن سلامه، مركز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۴ق؛ الاعلاق النفیسه : ابن رسته (م.قرن۳ق.)، بيروت، دار صادر، ۱۸۹۲م؛ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف : ضیاء محمد عطار ، جده، كنوز المعرفه، ۱۴۳۲ق؛ التعریف بما آنست الهجره : محمد المطری (م.۷۴۱ق.)، به كوشش الرحيلي، ریاض ، دار الملك عبدالعزيز، ۱۴۲۶ق؛ الدرة الثمینة فی اخبار المدینه : محمد ابن النجار (م.۶۴۲ق.)، به كوشش تسكري، بیروت ، دار الارقم؛ الطبقات الکبری : ابن‌ سعد (م.۲۳۰ق.)، به كوشش محمد عبدالقادر، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۸ق؛ المناسک و اماکن طرق الحج : ابواسحق الحربی (م.۲۸۵ق.)، به كوشش حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه، ۱۴۰۱ق؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره : احمد زکی یمانی، مصر ، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق.


۱. المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۷۲.
۲. الطبقات، ابن‌ سعد، ج۸، ص۲۲-۲۳.    
۳. اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۱۲-۱۱۳.
۴. الاعلاق النفیسه، ابن رسته، ج۱، ص۶۸.
۵. اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
۶. موسوعة مکة المکرمه، احمد زكي يماني، ج۴، ص۴۶۴.
۷. اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
۸. الدرة الثمینه، محمد ابن النجار، ج۱، ص۱۲۱.    
۹. المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.
۱۰. احزاب/سوره ۳۳، آیه ۵۶.    
۱۱. المناسک، ابواسحق الحربي، ج۱، ص۳۸۹-۳۹۰.
۱۲. اخبار المدینه، محمد ابن زباله، ج۱، ص۱۰۵.
۱۳. التعریف بما آنست الهجره،محمد المطري، ج۱، ص۱۰۳.
۱۴. المناسک، ابواسحق الحربي،ج۱، ص۳۷۲.
۱۵. التعریف بتاریخ، ضياء محمد عطار، ج۱، ص۴۳۳-۴۳۴.



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«باب علی در مسجدالنبی».    



جعبه ابزار