• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بدرالدین بن ابراهیم سرهندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بدرالدینِ سِرْهندی، مؤلف و مترجم صوفی و حنفی قرن یازدهم و از خلفای شیخ احمد سرهندی و سیره نویس اومی باشد.



نسبش با ۲۵ واسطه به خلیفه اول، ابوبکر، می‌رسد.


پدرش ابراهیم سرهندی قادری (متوفی ۱۰۲۱) از محدثان و مفسّران بود.

۲.۱ - معروف به مخزنی

پدر بدرالدین مثنوی مخزن الاسرار نظامی را در شبه قاره رواج داد و ازاین‌رو به مخزنی معروف شد.


بدرالدین حدود ۱۰۰۲ در سرهند به دنیا آمد.


ابتدا در محضر پدر و سپس در مدرسه مجدّدیّه سِرهند نزد خواجه محمد صادق، فرزند شیخ احمد سرهندی تحصیل کرد،
[۱] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۸۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۲] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۲۲۲ـ۲۲۳، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
و در‌ همان مدرسه به تدریس پرداخت.
در پانزده سالگی به شیخ احمد سرهندی پیوست و هفده سال در خدمت او ماند.
[۳] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۳۸۶، حضرات القدس، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۴] بدرالدین سرهندی، ج۲، ص۱۵۷، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.

چند نامه از شیخ احمد سرهندی خطاب به بدرالدین در دست است.
[۵] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، مکتوب ۲۸۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۶] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، مکتوب ص۲۹۷، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۷] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۲، مکتوب ۴۰، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۸] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۳، مکتوب ۳۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.



در ۱۰۴۷ شاهزاده داراشکوه او را به ترجمه کتب عرفانی از عربی به فارسی برگماشت.
[۹] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۱۵۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.



سال وفات بدرالدین بدرستی معلوم نیست، اما تا ۱۰۵۸ به تألیف حضرات القدس مشغول بوده و ظاهراً پیش از ۱۰۶۸ درگذشته است.


ملاّ محمد شاکر، یکی از سه فرزند او می‌باشد.

۷.۱ - آثار علمی

ملاّ محمد شاکر صاحب آثار علمی بود و ترجمه حسنات الحرمین و دستورالمؤمنین او در دست است.


آثار او بدین قرار می‌باشد:

۸.۱ - سیر احمدی

۱) سیر احمدی، به فارسی، در شرح حال شیخ احمد سرهندی، نسخه این اثر مفقود است
[۱۰] بدرالدین سرهندی، ج۲، ص۱۵۸، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
[۱۱] بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۳۱۴، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.


۸.۲ - سنوات الاتقیاء

۲) سنوات الاتقیاء، به فارسی، زندگینامه بزرگان از آدم، علیه السّلام، تا روزگار مؤلف می‌باشد.
این تذکره حدود ۱۰۳۶ تألیف شده و نسخه خطّی آن موجود است. (دیوان هند، لندن، گنجینه دهلی)

۸.۳ - مجمع الاولیاء

۳) مجمع الاولیاء، به فارسی، در شرح حال ۱۵۰۰ تن از عارفان، بویژه مشایخ سلسله مجدّدیه نقشبندیه می‌باشد.

۸.۳.۱ - تحریف

این اثر در ۱۰۴۴ تألیف شده، اما علی اکبر اردستانی سرهندی آن را تحریف کرده و به نام خود ساخته است. نسخه تحریف شده در دیوان هند موجود است.
به گفته بدرالدین، اردستانی عامی بود و حتی سواد نوشتن هم نداشت و نسخه مجمع الاولیاء را از بدرالدین قرض گرفته بود؛ دونسخه خطی آن نیز
[۱۲] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۰۳ـ۹۰۴، ج ۱۱، اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.
معرفی شده است.

۸.۴ - وصال احمدی

۴) وصال احمدی، به فارسی، در باره ایّام رحلت شیخ احمد سرهندی می‌باشد.
این کتاب در ۱۰۳۷ تألیف شده و چندین بار به طبع رسیده است.

۸.۵ - کرامات الاولیاء

۵) کرامات الاولیاء؛

۸.۶ - روائح

۶) روائح، در اصطلاحاتِ صوفیان و اعمال قادریّه و نقشبندیّه می‌باشد.

۸.۷ - حضرات القدس

۷) حضرات القدس، به فارسی، تذکره بزرگان سلسله نقشبندیه در دو جلد، تألیف (۱۰۳۹ـ ۱۰۵۸) شده است.

۸.۷.۱ - موضوعات

جلد اول از خلفای راشدین تا خواجه باقی باللّه، جلد دوم در احوال شیخ احمد سرهندی و فرزندان و خلفای او؛ این کتاب دوبار به اردو ترجمه شده و نسخ خطی آن
[۱۳] احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۰۱ـ۹۰۳، ج ۱۱، اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.
معرفی شده است.

۸.۸ - معراج المؤمنین

۸) معراج المؤمنین الی اعلی علیین، به عربی می‌باشد.


کتابهایی که از عربی به فارسی ترجمه کرده، بدین قرار است: فتوح الغیب، از شیخ عبدالقادر گیلانی؛ بهجة الاسرار و معدن الانوار، از علی اللخمی الشطنوفی به نام مقامات غوث الثقلین؛ روضة النواظر فی ترجمة الشیخ عبدالقادر که به دستور داراشکوه ترجمه شده؛ تفسیر عرائس البیان، از روزبهان بقلی می‌باشد.
[۱۴] عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۵، ص۹۱ـ۹۲، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/ ۱۹۷۶.



(۱) بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/ ۱۹۷۶.
(۳) محمد اعظم دیده مری، فیض مراد، نسخه خطی گنجینه شیرانی دانشگاه پنجاب، ش ۱۱۴۲.
(۴) احمدبن عبدالاحد سرهندی، مکتوبات امام ربّانی، استانبول ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
(۵) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج ۱۱، اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.


۱. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۸۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۲. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۲۲۲ـ۲۲۳، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۳. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۳۸۶، حضرات القدس، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۴. بدرالدین سرهندی، ج۲، ص۱۵۷، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۵. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، مکتوب ۲۸۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۶. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۱، مکتوب ص۲۹۷، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۷. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۲، مکتوب ۴۰، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۸. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج ۳، مکتوب ۳۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۹. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۱۵۹، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۱۰. بدرالدین سرهندی، ج۲، ص۱۵۸، حضرات القدس، ج ۱، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۱۱. بدرالدین سرهندی، حضرات القدس، ج۲، ص۳۱۴، نسخه خطی موزة لاهور، ج ۲، چاپ محبوب الهی، لاهور ۱۹۷۱.
۱۲. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۰۳ـ۹۰۴، ج ۱۱، اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.
۱۳. احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج۱۱، ص۹۰۱ـ۹۰۳، ج ۱۱، اسلام آباد ۱۳۶۹ ش.
۱۴. عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، ج۵، ص۹۱ـ۹۲، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/ ۱۹۷۶.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بدرالدین بن ابراهیم سرهندی»، شماره۷۲۹.    






جعبه ابزار