• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بقاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: بقاء (مفردات‌قرآن).

بَقاء (به فتح باء ) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای ماندن، ثبات، باقی ماندن و استمرار می‌باشد که حضرت علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگونی از این واژه استفاده نموده است.



بَقاء به معنای ماندن آمده است.


فنا به ‌معنای نابودی، نیستی، اضمحلال و در مقابل بقا است و در اصطلاح به ‌معنای محوشدن و زوال مشاهده جنبه وجودی سالک و تعینات امکانی در برابر هستی حق‌تعالی است. امام‌ خمینی نیز معتقد است با ظهور وحدت تامه مرتبه بقا و صحو در سفر سوم رخ می‌دهد و حق و استعداد اشیا در حضرت اعیان ثابته برای سالک آشکار می‌شود. به اعتقاد ایشان، سالک مادامی که گرفتار حب نفس باشد، در سیروسلوک قدم نگذاشته است و اولین قدم سفر الی الله، ترک حب نفس و انانیت است. وقتی سالک با نفی کثرات اسمایی و صفاتی حجاب‌ها از او مرتفع شد به فنای ذاتی می‌رسد و اگر استعداد سالک بر اساس عین ثابتش بیش ‌از این باشد، از فنا به بقا راه یافته، به خود می‌آید و وظیفه هدایت خلق را به ‌عهده می‌گیرد. امام‌ خمینی معتقد است سالک با رسیدن به فنای افعالی، اسمایی و ذاتی، افعال صفات و ذات خود و موجودات را مستهلک در افعال، صفات و ذات حق‌تعالی می‌بیند. در این‌ حال، سالک ازخودبی‌خود شده به‌ محو کلی می‌رسد و حق در وجود او کارگر شده و با گوش حق‌ می‌شنود و با چشم حق می‌بیند و با زبان حق سخن می‌گوید، همچنین درصورتی‌که عنایت الهی شامل حال بنده شود و پس ‌از فنای تام به خود برگردد، حالت انس و طمانینه می‌یابد و وجود او حقانی شده، حق‌تعالی را در آینه‌ موجودات مشاهده می‌کند.
[۵] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۸، ص۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



امام (صلوات‌الله‌علیه) در بیانی می‌فرماید: «یا کمیل هلک خزّان الاموال و هم احیاء و العلماء باقون ما بقی الدهر...»


این واژه به صورت فعل، مصدر، اسم فاعل و...، پرتکرار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. خمینی، روح‌الله، مصباح الهدایه، ص۸۷-۸۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۲. خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۳۲-۳۳۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۳. خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۴۳۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۴. خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۵۹۰-۵۹۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۵. خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۸، ص۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت۱۴۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بَقَاء»، ص۱۴۸.    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار