• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تاویل گفتار مخاطب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تاویل گفتار مخاطب یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حمل کلام مخاطب بر خلاف ظاهر آن است.



گاهی مغالطه به سبب امور خارج از قضایای قیاسی و مبادی صناعی، تحقق می‌یابد که آن را اسباب مغالطه خارج قیاس می‌نامند. آن امور از متن قیاس مغالطی خارج و در عین حال سبب غلط‌اندازی و اشتباهْ‌کاری می‌شود. یکی از این موارد، تاویل گفته مخاطب است، به طوری که کلام او با این تاویل، کاذب به نظر می‌رسد.
تاویل عبازت است از: معنا کردن کلام بر خلاف ظاهر، مانند تاویل معاویه از این سخن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که فرمود: «یا عمار تقتلک الفئة الباغیة؛ ‌ای عمار! تو را گروهی از افراد یاغی و سرکش می‌کشند». وقتی معاویه خود را مصداق این سخن پیامبر یافت به تاویل آن دست زد و گفت: «عمار را در واقع، علی کشت که او را به جنگ آورد و اسباب کشته‌شدنش را فراهم کرد».
[۱] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۷.
[۲] خندان، على‌اصغر، مغالطات، ص۱۰۸.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• خندان، على‌اصغر، مغالطات.


۱. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۵۷.
۲. خندان، على‌اصغر، مغالطات، ص۱۰۸.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تاویل گفتار مخاطب»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۲.    



جعبه ابزار