• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تحریرات فی الأصول‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تحریرات فی الاصول، تالیف سید مصطفی خمینی ، فرزند امام خمینی است.



کتاب اصول فقه ، یک دوره درس خارج اصول آیت‌الله سید مصطفی خمینی در حوزه علمیه نجف اشرف است و از مباحثی ارزشمند و دیدگاهی نو در مباحث اصولی برخوردار است. ایشان در کتاب خود به اکثر نظریات علمای علم اصول و مباحث مهم این علم اشاره دارد.


کتاب «تحریرات فی الاصول» در نوع و سبک خود بی نظیر است و شامل نظریات و آراء جدیدی از مؤلف است که تغییر و تحولات عمیقی را در علم اصول به وجود آورده است.
این کتاب؛ شامل بسیاری از نظریات و آراء اصولی حضرت امام خمینی نیز می‌باشد و برای دستیابی به بسیاری از دیدگاه‌های ایشان بسیار سودمند است.


آیت‌الله سید مصطفی خمینی در این کتاب با طرح نظریات دیگر علما و نقد و بررسی آنها با تحقیقاتی شگرف و دقتی فراوان و طرح اشکالات و پاسخ آنها مجموعه‌ای گرانبها را به یادگار نهاده است.
وی سعی فراوانی در طرح مباحث لازم و ضروری و پرهیز از مباحث اضافی و غیر ضروری دارد. علاوه بر آنکه توجه زیادی نیز به بحث در مقدمات مهم و شرح و بسط کامل آنها نموده است.


آیت‌الله سید مصطفی خمینی در این کتاب ارائه کننده یک مکتب اصولی جدید است که شامل بسیاری از نظریات و آراء علمی عمیق و جدید می‌باشد.
وی به نقد و بررسی بسیاری از مکاتب اصولی دیگر که دارای طرفداران و مدافعان فراوانی هستند نیز پرداخته است.
وی با این شیوه به تنقیح و پاک سازی بسیاری از مباحث اصولی و تاسیس یک فکر و سبک جدید پرداخته که گرفته شده از دیدگاه‌های حضرت امام در مباحث فقهی و اصولی به شمار می‌آید؛ مانند:
۱- جواز رجوع به عرف در تشخیص مصادیق.
۲- تفکیک میان مسائل اصولی و عقلی مانند خلط میان فلسفه و اصول و یا عدم استحاله دور و تسلسل در مسائل اصولی و دیگر امور اعتباری و اختصاص آن به امور واقعی.
۳- اماره بودن استصحاب و بسیاری از مباحث مهم و ارزشمند دیگر.
قدرت ابتکار و حیات فکری مؤلف را بخوبی می‌توان در این کتاب مشاهده کرد.

۴.۱ - بیان مسائل با ادله

وی گاهی مساله‌ای را چنان بیان می‌کند و با ادله‌ای محکم از آن دفاع می‌کند که خواننده گمان می‌برد این همان رای و دیدگاه اوست.
سپس شروع به رد آن استدلال کرده و بیانی جدید و استوارتر از قبل آورده و به خواننده ارائه می‌دهد که او را شگفت زده می‌سازد.
گاهی دستیابی به نظریات ایشان بسیار مشکل می‌شود، چرا که وی نظریات عمیق و علمی خود را برای هر کس آشکار نساخته و فقط آن را برای اهل تحقیق و اجتهاد عرضه می‌دارد.

۴.۲ - طرح تظریات امام

کتاب حاضر به طرح نظریات حضرت امام درباره مسائل علمی و اصولی نیز پرداخته است.
ایشان در بیان و طرح آن نظریات احتیاط و دقت فراوانی به خرج داده، چرا که نظریات نو و ابتکاری حضرت امام مخالفان فراوانی از میان متحجران و مقدس نمایان در آن زمان به وجود آورده بود.
آیت‌الله سید مصطفی خمینی در این کتاب با بررسی دقیق و عمیق به تایید یا نقد نظریات حضرت امام پرداخته است.
گاهی با برهان‌هایی تازه و جدید شروع به اثبات و تایید آنها می‌کند. گاهی نیز نظریات امام را کبرای قضایای دیگری قرار داده و از آنها نتایج جدیدی را به دست می‌آورد.

۴.۲.۱ - مثال

مثلا در مساله « توجه خطاب به جاهل و غیر قادر»، مشهور عقیده به قبح این خطاب دارند؛ ولی حضرت امام عقیده به عدم قبح دارد، با توجه به این نکته که خطابات گاهی شخصی است و گاهی قانونی و کلی است و در صورت دوم استهجان و قبحی ثابت نشده است.
آیت‌الله سید مصطفی خمینی این نظریه را کبرای کلی قرار داده و در مساله جمع میان احکام واقعی و ظاهری از آن استفاده کرده و ملتزم به فعلیت احکام واقعی و بقاء اراده مولی نسبت به همه می‌شود، چرا که احکام واقعیه کلی هستند و شامل مصیب و مخطئ به صورت یکسان می‌گردند.


از ویژگی‌های جالب کتاب حاضر آن است که مؤلف هنگام طرح مباحث، به حوادث سیاسی ، اجتماعی و... که در آن زمان اتفاق می‌افتاده اشاره دارد.
وی در بخش‌هایی از مباحث این کتاب حمله به رژیم شاه کرده و جنایات او را در حق ملت و دین و علمای مجاهد اسلام و به خصوص پدر بزرگوارش امام خمینی یادآور می‌شود.
[۱] تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۰.

گاهی نیز به زیارت اربعین رفتن با پای پیاده از نجف اشرف تا کربلا و زیارت حرم امام حسین علیه‌السّلام برای بزرگ داشت شعائر الهی اشاره دارد.
همچنانکه به اخراج جمع فراوانی از ایرانیان به خصوص طلاب حوزه علمیه نجف از عراق اشاره دارد و اعلام می‌دارد که این دسائس از نقشه‌های استکبار و کفر جهانی است.
گاهی وی از یک مطلب به پنج عبارت تعبیر می‌آورد که خواننده در آغاز همه را تفنن در عبارت می‌پندارد؛ ولی اصحاب فن و خبرگان این علم، متوجه معنای دقیق و فرق هر عبارت با عبارت دیگر می‌شوند و این حکایت از دقت نظر و احاطه ایشان به مباحث اصولی دارد.


ایشان همان گونه که از برخی کلماتشان معلوم می‌شود، همزمان با نگارش این کتاب در درس خارج « کتاب البیع » حضرت امام نیز شرکت می‌کرده است.
وی کتاب حاضر را همزمان با دوره دوم درس خارج اصول خود در نجف اشرف نگاشته که بین سال‌های ۱۳۴۷ ش تا سال ۱۳۵۶- سال شهادت وی و اوج انقلاب اسلامی ایران - بوده؛ لذا موفق به اتمام مباحث پایانی استصحاب و بحث تعادل و تراجیح نشده است.
[۲] تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۴.



۱- نسخه‌ای در کتابخانه حضرت آیة الله نجفی مرعشی در شهر مقدس قم .
این نسخه تنها نسخه خطی این کتاب است که توسط بیت حضرت امام در اختیار آن کتابخانه قرار گرفته است.
[۳] تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۹.



۱. تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۰.
۲. تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۴.
۳. تحريرات في الأصول،مصطفی خمینی،ج۱،ص۱۹.



نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.






جعبه ابزار