• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خلق - به فتح خاء (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَلْق (به فتح خاء و سکون لام) از واژگان قرآن کریم به معنای آفریدن و آفریده است. این واژه چهل بار در قرآن کریم آمده است.



معانی خلق به به شرح ذیل است:
اصل خلق بمعنی اندازه‌گیری و تقدیر است و چون آفریدن توام با‌ اندازه‌گیری است لذا خلق را آفریده و آفریدن معنی می‌کنند. راغب می‌گوید: اصل خلق بمعنی اندازه‌گیری درست می‌باشد (التقدیر المستقیم) و در ابداع شی‌ء... و ایجاد آن بکار می‌رود...
در قاموس گفته خلق بمعنی تقدیر است. طبرسی ذیل آیه ۲۹ سوره بقره می‌گوید: «اَصْلُ‌ الْخَلْقِ‌ التَّقْدِیرُ» همچنین است قول ابن اثیر در نهایه.

۱.۱ - کاربردها

خلق بمعنی آفریدن مثل‌ (اَلا لَهُ‌ الْخَلْقُ‌ وَ الْاَمْرُ) «بدان آفریدن و دستور مال خداست» و آن بدین معنی بیشتر از چهل بار در قرآن آمده است.
(وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ) (در اسرار آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند..)
(مَّا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ) (آفرینش و برانگیختن و زندگی دوباره همه شما برای خداوند همانند یک فرد بیش نیست)
امّا خلق بمعنی آفریده (مخلوق) نحو (اَ اِذا کُنَّا عِظاماً وَ رُفاتاً اَ اِنَّا لَمَبْعُوثُونَ‌ خَلْقاً جَدِیداً) (آیا هنگامی که ما، استخوان‌های پوسیده و پراکنده‌ای شدیم، دگر بار با آفرینش تازه‌ای برانگیخته خواهیم شد؟!)
(اِنْ یَشَاْ یُذْهِبْکُمْ وَ یَاْتِ‌ بِخَلْقٍ‌ جَدِیدٍ) (اگر بخواهد، شما را مى‌برد و خلق تازه‌اى مى‌آورد.) و سایر آیات خلق در قرآن کریم اغلب نزدیک به تمام در کار خدا استعمال شده ولی بعضا در کار آدمی نیز بکار رفته چنان که درباره حضرت عیسی آمده‌ (وَ اِذْ تَخْلُقُ‌ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِاِذْنِی‌) (و هنگامی را که به اذن من، از گل چیزی به صورت پرنده می‌ساختی) و مثل‌ (فَتَبارَکَ اللَّهُ اَحْسَنُ‌ الْخالِقِینَ‌) (پس بزرگ و پر بركت است خدايى كه بهترين آفرينندگان است!)
ناگفته نماند: این خلقت تصرف در خلق اللّه است یعنی مثلا از خاک و چوب خانه درست کردند وگرنه خالق اصلی خداست لا غیر، چنانکه فرموده‌ (هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ...) (آيا آفريننده‌اى جز خدا هست...)


۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۱۵۷.    
۲. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۳، ص۲۲۸.    
۳. بقره/سوره۲، آیه۲۹.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص.۱۴۲    
۵. ابن اثیر، مجدالدین، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ص۷۰.    
۶. اعراف/سوره۷، آیه۵۴.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۵۰.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۸۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۶۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۳۱.    
۱۱. آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۱.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۷۵.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۸۷.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۱۳۶.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۹۱۰.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۸۶.    
۱۷. لقمان/سوره۳۱، آیه۲۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۱۳.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۳۳.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۳۴۸.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۵۰۴.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۹، ص۱۹۴.    
۲۳. اسراء/سوره۱۷، آیه۴۹.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸۶.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۲۰۹.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۱۵۹.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۴۸.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۱۵۰.    
۲۹. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۹.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۵۸.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۴۲.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۵۷.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۴۷۶.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۱۹.    
۳۵. مائده/سوره۵، آیه۱۱۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۶.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۲۰.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۳۱۹.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۴۰۴.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۲۲۷.    
۴۱. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۴.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۴۲.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۱.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۶.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۶۱.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۳۶.    
۴۷. فاطر/سوره۳۵، آیه۳.    
۴۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۳۴.    
۴۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۶.    
۵۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۸.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۲۶.    
۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۰۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خلق»، ج۲، ص۲۹۲.    






جعبه ابزار