تشابه امتها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشابهت امّتها یکی از سنتهای الهی است.
از منظر قرآن میان امتهای پیشین نوعی همسانی در خواسته‌ها، امیال، فطریات و... به
چشم می‌خورد و بر اثر چنین مشابهتی
قرآن از یکسانی سنتهای خداوند درباره همه امتها سخن به میان آورده است: «سُنَّةَ الله فِی الَّذینَ خَلَوا مِن قَبلُ وکانَ اَمرُ الله قَدَرًا مَقدورا»،
«سُنَّةَ الله فِی‌الَّذینَ خَلَوا مِن قَبلُ ولَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تَبدیلا»
خداوند به مردم زمان پیامبر اسلام می‌فرماید: گویا شما از پیامبرتان همان درخواستی (رؤیت خدا) را دارید که بنی‌اسرائیل از
موسی داشتند: «اَم تُریدونَ اَن تَسَلوا رَسولَکُم کَما سُئِلَ موسی مِن قَبل»
و در جای دیگر درخواست نادانانی را که از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌پرسیدند: چرا خداوند با آنان سخن نمی‌گوید یا نشانه‌ای روشن از سوی خداوند به سوی آنان نمی‌آید، به‌سان پرسش پیشینیان دانسته و در تحلیل این مشابهت دلهای آنان را همسانِ هم معرفی کرده است: «و قالَ الَّذینَ لایَعلَمونَ لَولا یُکَلِّمُنَا الله اَو تَأتینا ءایَةٌ کَذلِکَ قالَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم مِثلَ قَولِهِم تَشبَهَت قُلوبُهُم»
در
سوره توبه پس از اعلام
وعده عذاب ، خطاب به منافقان و کافران، از منافقان و کافران امتهای پیشین چنین یاد می‌کند: آنان دارای اموال و فرزندان فزون‌تری بودند و مانند شما از لذات دنیا بهره‌مند شده و در
غفلت و
شهوات،
غرق گردیدند: «کَالَّذینَ مِن قَبلِکُم کانوا اَشَدَّ مِنکُم قُوَّةً واَکثَرَ اَمولاً واَولدًا فَاستَمتَعوا بِخَلقِهِم فَاستَمتَعتُم بِخَلقِکُم کَمَا استَمتَعَ الَّذینَ مِن قَبلِکُم بِخَلقِهِم وخُضتُم کَالَّذی خاضوا»
در روایات نیز بر مشابهت رفتارهای امّت اسلامی با امّتهای پیشین به ویژه
یهود و
نصارا تأکید شده است. عبدالله بن عباس در ذیل
آیه فوق چنین گفته است: چقدر امشب با شب پیشین همسان است؟ شما چقدر به امّتهای پیشین شباهت دارید؟ اینان بنی‌اسرائیل‌اند که ما به آنان شباهت رسانده‌ایم. بیشتر از این نمی‌دانم، جز آن‌که
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود:
سوگند به آن‌که جانم به دست اوست شما از پیشینیان پیروی می‌کنید، به‌گونه‌ای که اگر یک تن از آنان در سوراخ سوسماری وارد شده باشد شما نیز چنین خواهید کرد.
در بخشی از
روایت پیشین پیروی امّت اسلامی از امّتهای پیشین در
حدّ ذِراع (حدود نیم متر) و شِبْر (وجب به وجب) دانسته شده است.
بحارالانوار؛ بینات؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ ترتیب کتاب العین؛ تفسیر الصافی؛ تفسیر العیاشی؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر نمونه؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ شرح اصول الکافی؛ صیانة القرآن من التحریف؛ الکافی؛ کشف الاسرار و عدة الابرار؛ لسان العرب؛ مبانی جامعه‌شناسی؛ مجمع البحرین؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، استاد مطهری؛ مفردات الفاظ القرآن؛ مناقب آل‌ابی‌طالب؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ نثر طوبی؛ وسائل الشیعه.
دائرة المعارف قران کریم جلد چهارم، برگرفته از مقاله«امت در قرآن» شماره۴.
