• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعادل ادله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تعادل ادله به عدم رجحان هیچ یک از دو یا چند دلیل متعارض اطلاق می‌شود.



تعادل ادله، در جایی است که مدلول دو یا چند دلیل با یک دیگر تنافی و تعارض داشته باشند ولی هیچ یک بر دیگری مزیتی نداشته باشد، بلکه از هر نظر مساوی و متعادل باشند.
به دیگر بیان، اگر دو یا چند دلیل متعارض از جهت وجود یا عدم مزایای داخلی و خارجی، مانند یک دیگر باشند، به آنها ادله متعادل می‌گویند؛ برای مثال، دو دلیل درباره نماز جمعه وارد شده است که یکی از آن دو می‌گوید: «نماز جمعه واجب است» و دلیل دیگر می‌گوید: «نماز جمعه واجب نیست»؛ اگر این دو دلیل از هر لحاظ مساوی باشند و هیچ کدام بر دیگری مزیتی نداشته باشد، آن دو را متعادل می‌گویند.


از دو دلیل متعادل در دو مقام بحث می‌شود:
۱. مقتضای قاعده اولی و حکم عقل درباره آن؛ میان اصولی‌ها در این باره اختلاف است؛ مشهور اصولیون، هم چون مرحوم آخوند خراسانی »؛ « نایینی » و « مظفر » مقتضای قاعده اولی را بر مبنای طریقیت محض در حجیت امارات ، تساقط ، و برخی دیگر تخییر می‌دانند.
۲. مقتضای قاعده ثانوی درباره آن؛ برخی معتقدند اصل ثانوی، تخییر است، زیرا طبق اخبار علاجی ، امام علیه‌السّلام پس از فقدان همه مرجحات، قاعده را تخییر دانسته است. برخی دیگر اعتقاد دارند مقتضای قاعده ثانوی این است که در درجه اول اگر یکی از آن دو مطابق احتیاط بود، همان اخذ می‌شود و اگر هیچ کدام مطابق احتیاط نبود، جای تخییر است. گروهی دیگر می‌گویند مقتضای اصل ثانوی، توقف در فتوا و احتیاط در عمل است.
[۱] شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۴۴۳.
[۲] شرح رسائل، محمدی، علی، ج۷، ص۶۲.
[۹] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۲۶.
[۱۰] الموجز فی اصول الفقه، سبحانی تبریزی، جعفر، ص۴۰۶.



۱. شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۴۴۳.
۲. شرح رسائل، محمدی، علی، ج۷، ص۶۲.
۳. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۴۳۶.    
۴. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۴۴۵.    
۵. مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۲۳۱.    
۶. اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۲، ص۱۹۱.    
۷. مفاتیح الاصول، مجاهد، محمد بن علی، ص۶۷۹.    
۸. اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۱۱.    
۹. کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۲۶.
۱۰. الموجز فی اصول الفقه، سبحانی تبریزی، جعفر، ص۴۰۶.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۰، برگرفته از مقاله «تعادل ادله».    







جعبه ابزار