• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعارض دلیل عقلی و نقلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تعارض دلیل عقلی و نقلی، تنافی میان مدلول دلیل عقلی و دلیل نقلی را می‌گویند.



تعارض دلیل عقلی و نقلی از اقسام تعارض ادله و به معنای تنافی مدلول دو دلیل عقلی و نقلی است، مانند: تعارض ظاهری میان آیه قرآن که می‌فرماید: ﴿یَدُ اللهِ فَوْقَ اَیْدِیهِمْ﴾ و حکم قطعی عقل که می‌گوید: « خداوند دست ندارد». در این جا باید از ظاهر دلیل نقلی دست برداشت و گفت: منظور از دست خدا ، قدرت او است، زیرا خداوند جسم نیست تا دست داشته باشد.
و نیز مانند تعارض قیاس با خبر واحد در نزد اهل سنت.


در تعارض دلیل عقلی و نقلی، اگر یکی از دو دلیل قطعی باشد، همان مقدم است، و اگر هر دو ظنی باشد، قواعد باب تعارض جاری می‌شود.


تعارض دلیل لفظی قطعی با دلیل عقلی قطعی ممکن نیست، زیرا قول معصوم علیه‌السّلام هیچ گاه مخالف حکم قطعی عقلی نخواهد بود.


در تعارض دلیل لفظی غیر صریح با دلیل عقلی قطعی ، دلیل عقلی قطعی مقدم می‌شود.


۱. فتح/سوره۴۸، آیه۱۰.    
۲. فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۱، ص۵۵.    
۳. دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۱۴۸.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۲۷، برگرفته از مقاله «تعارض دلیل عقلی و نقلی».    






جعبه ابزار