تقدیم و تأخیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تقدیم و تاخیر به جابه جا کردن یک
لفظ از جایگاه طبیعی آن در
کلام اطلاق می‌شود و از اسلوب بلاغی
قرآن و از اسباب اجمال می‌باشد.
تقدیم و تاخیر از اسلوب‌های معانی قرآن، و یکی از اسباب اجمال است. در
قرآن کریم برخی الفاظ، مقدم یا مؤخر از جایگاه خویش در
آیات آورده شده‌اند. این کار علاوه بر این که اصولی و کاملا نظام مند است و بر اعجاز بیانی قرآن کریم دلالت دارد، بر زیبایی اسلوب و شیوایی تعبیر و حسن سبک نیز می‌افزاید.
درباره جواز تقدیم و تاخیر میان
علما اختلاف است.
در مقدم و مؤخر قرآن به دو وضعیت برمی خوریم:
به حسب ظاهر، معنای آیه مشکل است؛ اما وقتی دانستیم که از قبیل تقدیم و تاخیر است، معنای آن روشن می‌شود؛ مانند: ((الحمد لله الذی انزل علی عبده الکتاب ولم یجعل له عوجا) قیما…)
که در تقدیر چنین است: انزل علی عبده الکتاب قیما ولم یجعل له عوجا. نمونه‌های دیگری از تقدیم و تاخیر که سبب اجمال آیه شده است به این شرح است: آیه: (یسالونک کانک حفی عنها)
که در تقدیر: «یسالونک عنها کانک حفی» است، و آیه: (ولولا کلمة سبقت من ربک لکان لزاما واجل مسمی)
که در تقدیر: «ولو کلمة سبقت من ربک واجل مسمی لکان لزاما» است، و
آیه : (حتی تؤمنوا بالله وحده الا قول ابراهیم لابیه)
که استثنای از صدر آیه، یعنی: (قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابراهیم والذین معه اذ قالوا لقومهم) است.
تقدیم و تاخیر باعث
ابهام در فهم معنا نشده است. در این صورت، سخن از علت تقدیم و تاخیر است که فواید مختلفی برای آن برشمرده‌اند؛ مانند: تبرک، تشریف، تعظیم، مناسبت، ترغیب و برانگیختن و….
اسباب تقدیم و تاخیر.
فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«تقدیم و تاخیر».
