در اختیاری یا توقیفی بودن قرائات، اختلاف شده. زرکشی نقل می‌کند که عده‌ای همچون زمخشری آن را اختیاری و بسته به اختیار فصحاء و اجتهاد بلغاء دانسته‌اند. بر همین اساس، بر مواردی از قرائت قاریانی مثل حمزه و ابوعمرو ایراد گرفته‌اند، و عده‌ای دیگر، با پذیرش مبنا، به دفع ایرادات و توجیه صحت و مطابقت موارد مذکور با قواعد بلاغت و فصاحت دست زده‌اند.
مخالفان اختیاری بودن قرائات، این مجادلات را از اساس باطل دانسته‌اند با این استدلال که قرائت، سنت حکایت شده از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بوده، و قرائت به غیر آنچه روایت شده جایز نیست.
