• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام واقعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



احکام واقعی به احکام مترتب بر موضوع بدون لحاظ علم و جهل مکلَّف، یا احکام مکشوف به علم و طریق علمی اطلاق می‌شود.



احکام واقعی، از انواع احکام شرعی و مقابل احکام ظاهری بوده و دارای دو معنای اصطلاحی است:
۱. بنا بر یک اصطلاح، حکم واقعی فقط شامل احکامی است که مکلَّف از طریق قطعی به آن‌ها دست پیدا کند، به خلاف حکم ظاهری که مؤدّای اصل و اماره ، هر دو، است. به عبارت دیگر، حکم واقعی، حکمی است که برای موضوع و متعلق بدون لحاظ علم و جهل مکلف جعل می‌گردد.
بنابراین، احکام واقعی اگر چه در مقام جعل ، متوجه مکلف جاهل نیز می‌شود، ولی علم یا جهل مکلف در تنجز و عدم تنجز تکلیف نسبت به او مؤثر است.
۲. بنا بر اصطلاح دوم، احکام واقعی احکامی است که توسط ادله اجتهادی ثابت می‌گردد، چه این ادله، یقین آور باشد، مثل: نص قرآن و خبر متواتر ، و یا ظن آور باشد، مثل: ظواهر قرآن و خبر واحد . پس حکم واقعی، حکمی را شامل می‌شود که یا قطع به آن وجود دارد و یا از طریق اماره ثابت می‌شود، و حکم ظاهری فقط شامل مؤدای اصل عملی بنا بر حکم بودن آن می‌گردد.


۱. خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۲، ص۲۲۱.    
۲. سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج۱، ص۹۷.    
۳. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۲۲۸.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۱، ص۳۳۳.    
۵. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۱۰۹.    
۶. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، ج۱، ص۵۴۸ - ۵۴۷.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۱۵، برگرفته از مقاله «احکام واقعی».    


رده‌های این صفحه : احکام شرعی




جعبه ابزار