• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقام (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مُقام (به ضم میم و فتح قاف) و مَقام (به فتح میم و قاف) از واژگان قرآن کریم به معنای جایگاه و محل اقامت است.



مُقام و مَقام به معنای جایگاه و محل اقامت است. مقام به ضم و فتح میم مصدر میمی است به معنی اقامتگاه و نیز اسم زمان و مکان است، ایضا مَقام به فتح اول محل ایستادن است.


در آیه‌ (فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ‌ مَقامُ‌ اِبْراهِیمَ‌) (در آن، نشانه‌هاى روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است؛) مقام موضع ایستادن است و آن سنگی است که اثر قدم‌های ابراهیم (علیه‌السّلام) در آن است و در آیه‌ (وَ اتَّخِذُوا مِنْ‌ مَقامِ‌ اِبْراهِیمَ مُصَلًّی‌) (از مقام ابراهيم، عبادتگاهى براى خود انتخاب كنيد!) ظاهرا مراد نماز طواف در کنار مقام آن حضرت است و از جمله‌ «وَ اتَّخِذُوا» به نظر میاید که باید آنجا را محل نماز انتخاب کرد و آن به نماز طواف منطبق می‌شود.
عیاشی در تفسیر از ابی الصباح نقل کرده از حضرت صادق (علیه‌السّلام) سؤال شد از مردی که فراموش کرده نماز طواف حج یا عمره را در مقام ابراهیم بخواند فرمود: «اِنْ کَانَ بِالْبَلَدِ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ مَقَامِ اِبْرَاهِیمَ فَاِنَّ اللَّهَ یَقُولُ‌ وَ اتَّخِذُوا مِنْ‌ مَقامِ‌ اِبْراهِیمَ مُصَلًّی‌ وَ اِنْ کَانَ قَدِ ارْتَحَلَ وَ صَارَ فَلَا آمُرُهُ اَنْ یَرْجِعَ.»
(وَ کُنُوزٍ وَ مَقامٍ‌ کَرِیمٍ‌) (و از گنجها و قصرهاى مجلّل!)
(اِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی‌ مَقامٍ‌ اَمِینٍ‌) ((ولى) پرهيزگاران در جايگاه امنى قرار دارند،) جایگاه و محل اقامت است.
مقام به ضمّ اول در آیه‌ (یا اَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقامَ‌ لَکُمْ فَارْجِعُوا) «ای اهل یثرب با این کثرت کفّار وجهی برای اقامت شما در اینجا نیست برگردید.» به معنی اقامت است و در آیه‌ (اِنَّها ساءَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً) (مسلّماً آن (جهنم)، بد جايگاه و بد محلّ اقامتى است!») به معنی اقامتگاه می‌باشد و در (الَّذِی اَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ‌) (همان كسى كه با فضل خود ما را در اين سراى اقامت (جاويدان) جاى داد!) مقامة بمعنی اقامت است. و در (وَ لِمَنْ خافَ‌ مَقامَ‌ رَبِّهِ جَنَّتانِ‌) (و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ بهشتى است!) مقام به معنی منزلت است. مقام ربّ همان علم و احاطه و تدبیر و حفظ و مجازات اوست نسبت به بنده‌اش چنانکه فرموده: (اَ فَمَنْ هُوَ قائِمٌ‌ عَلی‌ کُلِّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ‌) (آيا كسى كه بالاى سر همه ايستاده، (و حافظ و نگهبان و مراقب همه است،) و اعمال همه را مى‌بيند (همچون كسى است كه هيچ يک از اين صفات را ندارد)؟!) (وَ ما مِنَّا اِلَّا لَهُ‌ مَقامٌ‌ مَعْلُومٌ‌) (و هيچ يک از ما نيست جز آنكه مقام معلومى دارد؛)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۵۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۶۹۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۴۱.    
۴. آل عمران/سوره۳، آیه۹۷.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۶۲.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۳۵۲.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۵۴۵.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۴۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۷۳.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۲۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۸۰.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱، ص۴۲۴.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۰.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۴۰.    
۱۶. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۵۸.    
۱۷. شعراء/سوره۲۶، آیه۵۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۹.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۷۷.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۸۷.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۳۲.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۴.    
۲۳. دخان/سوره۴۴، آیه۵۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۹۸.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۴۹.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۲۷.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۱۵.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۲۴.    
۲۹. احزاب/سوره۳۳، آیه۱۳.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۸۶.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۴۲۹.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۱۴۰.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۶۰.    
۳۴. فرقان/سوره۲۵، آیه۶۶.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۵.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۴۰.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۳۲.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۱۱.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۲۳.    
۴۰. فاطر/سوره۳۵، آیه۳۵.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۳۸.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۴۷.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۶۷.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۲۴۷.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۳۴۳.    
۴۶. رحمن/سوره۵۵، آیه۴۶.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۳.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۰۸.    
۴۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۸۱.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۴۵.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۰۷.    
۵۲. رعد/سوره۱۳، آیه۳۳.    
۵۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۵۳.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۳۶۳.    
۵۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۴۹۷.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۴۳.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۷۴.    
۵۸. صافات/سوره۳۷، آیه۱۶۴.    
۵۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵۲.    
۶۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۷۵.    
۶۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۶۷.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۳۷.    
۶۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۵۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «مقام»، ج۶، ص۵۲.    






جعبه ابزار