• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جودی بن عثمان عبسی‌موروری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جودی‌المَوْروری‌، نحوی برجسته اندلسی در قرن دوم‌. می‌باشد.



نامِ کاملِ وی‌ جودی‌ بن‌ عثمان‌ عَبْسی‌ موروری‌ است.
[۱] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.

وی‌ از موالی‌ آلِیزید بن‌ طلحه‌ عَنبسی‌ بود.
[۲] محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
[۳] یاقوت‌ حموی‌، معجم‌الادباء، ج‌ ۲، ص‌ ۸۰۲، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۹۹۳.



در طُلَیطُلَه‌ (تولدو کنونی) به‌ دنیا آمد.
[۴] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
از تاریخ‌ تولد او اطلاعی‌ در دست‌ نیست.


وی‌ در سفر طولانی‌اش‌ به‌ شرق‌، نزد کِسائی، فَرّاء و ابوجعفر رُؤاسی، نمایندگان‌ برجسته مکتب‌ نحو کوفه، تعلیم‌ دید.
[۵] محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
[۶] ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.

به‌ نوشته سیوطی،
[۷] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
جودی‌ در سفرش‌ به‌ شرق‌ با عباس‌ بن‌ فرج‌ ریاشی نیز دیدار کرده‌ و نزد وی‌ نحو آموخته‌؛ اما با توجه‌ به‌ تاریخ‌ تولد ریاشی‌ (۱۷۷) و تاریخ‌ درگذشت‌ جودی‌ (۱۹۸)، ریاشی‌ در زمان‌ درگذشت‌ جودی‌ ۲۱ ساله‌ بوده‌ است‌ و بعید به‌ نظر می‌رسد که‌ استاد نحو جودی‌ بوده‌ باشد.


جودی‌ هنگامِ بازگشت‌ به‌ اندلس‌، کتابی‌ در نحو از کسائی‌ را با خود به‌ وطنش‌ برد و به‌ تعلیم‌ آن‌ پرداخت‌ وی‌ همچنین‌ برای‌ اولین‌بار کتابی‌ در نحو در اندلس‌ تألیف‌ کرد و به‌ این‌ ترتیب‌ مکتب‌ نحو کوفه‌ در اندلس‌ رواج‌ یافت.
[۸] محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
[۹] شوقی‌ ضیف‌، المدارس‌ النحویه، ج۱، ص‌ ۲۸۸ـ۲۸۹، قاهرة (۱۹۶۸).

جودی‌ پس‌ از بازگشت‌ از شرق‌، در قرطبه‌ ساکن‌ شد و حلقه درسش‌ در مسجد قرطبه‌ از چنان‌ شهرتی‌ برخوردار گردید که‌ امویان اسپانیا وی‌ را برای‌ تعلیم‌ فرزندانشان‌ برگزیدند.
[۱۰] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.

اغلب‌ منابع‌، بدون‌ ذکر عنوان‌، تألیف‌ کتابی‌ را در نحو به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌اند.
[۱۱] محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
[۱۲] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
[۱۳] شوقی‌ ضیف‌، المدارس‌ النحویه، ج۱، ص‌ ۲۸۹، قاهرة (۱۹۶۸).
و فقط‌ ابن‌ ابّار عنوان‌ آن‌ را مُنَبّة‌الحجاره ذکر کرده‌ است‌،
[۱۴] ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
که‌ ظاهراً موجود نیست.


ابوحرشان‌ عبداللّه‌ بن‌ نافع نیز نحو را از جودی‌ آموخت.
[۱۵] ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.



جودی‌ مدتی‌ والی‌ امر قضا در اِلْبیره‌ (الویرا) بود.


وی‌ در ۱۹۸ درگذشت‌ و قاضی فرج‌ بن‌ کنانه بر جنازه‌اش‌ نماز خواند.
[۱۶] محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۹، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
[۱۷] ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
[۱۸] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.

یاقوت‌ حموی‌
[۱۹] یاقوت‌ حموی‌، معجم‌الادباء، ج‌ ۲، ص‌ ۸۰۲، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۹۹۳.
سال‌ وفات‌ جودی‌ را ۱۹۳ ذکر کرده‌ و سیوطی‌،
[۲۰] عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
به‌ اشتباه‌، سال‌ وفات‌ جودی‌ را سال‌ تألیف‌ کتابِ وی‌ دانسته‌ است.


(۱) ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
(۲) محمد بن‌ خیر اشبیلی‌، فهرسه مارواه‌ عن‌ شیوخه‌ من‌ الدواوین‌ المصنفة فی‌ ضروب‌العلم‌ و انواع‌المعارف‌، چاپ‌ فرانسیسکو کودرا و ریبرا تاراگو، ساراگوسا ۱۸۹۳، چاپ‌ افست‌ بیروت‌ ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۳) محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
(۴) عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاة فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
(۵) شوقی‌ ضیف‌، المدارس‌ النحویة، قاهرة (۱۹۶۸).
(۶) یاقوت‌ حموی‌، معجم‌الادباء، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۹۹۳؛


۱. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۲. محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
۳. یاقوت‌ حموی‌، معجم‌الادباء، ج‌ ۲، ص‌ ۸۰۲، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۹۹۳.
۴. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۵. محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
۶. ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
۷. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۸. محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
۹. شوقی‌ ضیف‌، المدارس‌ النحویه، ج۱، ص‌ ۲۸۸ـ۲۸۹، قاهرة (۱۹۶۸).
۱۰. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۱۱. محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۸، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
۱۲. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۱۳. شوقی‌ ضیف‌، المدارس‌ النحویه، ج۱، ص‌ ۲۸۹، قاهرة (۱۹۶۸).
۱۴. ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
۱۵. ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
۱۶. محمد بن‌ حسن‌ زبیدی‌، طبقات‌النحویین‌ و اللغویین‌، ج۱، ص‌ ۲۷۹، چاپ‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۷۳/ ۱۹۵۴.
۱۷. ابن‌ ابّار، التّکملة لکتاب‌الصّلة، ج‌ ۱، ص‌ ۲۴۹، چاپ‌ عزت‌ عطار حسینی‌، بیروت‌ ۱۳۷۵/۱۹۵۵.
۱۸. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.
۱۹. یاقوت‌ حموی‌، معجم‌الادباء، ج‌ ۲، ص‌ ۸۰۲، چاپ‌ احسان‌ عباس‌، بیروت‌ ۱۹۹۳.
۲۰. عبدالرحمان‌ بن‌ ابی‌بکر سیوطی‌، بغیة‌الوعاه فی‌ طبقات‌اللغویین‌ و النحاة، ج‌ ۱، ص‌۴۹۰، چاپ‌ محمدابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهرة ۱۳۸۴.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جودی بن عثمان عبسی‌موروری»، شماره۵۱۸۴.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم




جعبه ابزار