حسابرسی آسان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از
قرآن استفاده مى شود، در
قیامت براى
مردم چند نوع حساب وجود دارد و گروهى حساب آسان دارند.
در
آیات قرآن با دو تعبیر الحسنی و حساب یسیر به مسئله حسابرسی آسان افرادی در
روز قیامت اشاره شده است.
حسابرسی آسان، از اجابت کنندگان دعوت خدا، در
قیامت:
•«للذین استجابوا لربهم الحسنی والذین لم یستجیبوا له... اولـئک لهم سوء الحساب...:براى كسانى كه (دعوت) پروردگار خود را
اجابت كردند عاقبت نیك و
پاداش نیك است، و كسانى كه (دعوت) او را اجابت نكردند اگر (در روز واپسین) سراسر آنچه در روى
زمین است و نظیر آن نیز از آن آنها باشد حاضرند همه را فداى
نجات خود كنند. آنهایند كه محاسبه بدى دارند (هیچ عمل خیرى از آنها قبول نیست و هیچ گناهى بخشوده نیست) و جایگاه آنها
جهنم است و آن بد آرامگاهى است.»
خداوند متعال در این آیه به
سرنوشت كسانى اشاره می کند كه دعوت حق را اجابت كردند و به آن گرویدند و هم كسانى كه از حق روگردان شده، به باطل روى آوردند.نخست مى گوید:" براى كسانى كه اجابت دعوت پروردگارشان كردند،
پاداش نیك و نتیجه سودمند و
عاقبت محمود است" (لِلَّذِینَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنى)" حسنى" (نیكى) معنى وسیعى دارد كه هر خیر و سعادتى را شامل مى شود، از خصلتهاى نیك و فضائل اخلاقى گرفته تا زندگى اجتماعى پاك و پاكیزه و پیروزى بر دشمن و
بهشت جاودان.سپس مى افزاید" و آنها كه اجابت این دعوت پروردگار را نكردند، سرنوشت شان بقدرى شوم و رقت بارست كه اگر تمام روى
زمین و حتى همانندش مال آنها باشد حاضرند همه اینها را براى
نجات از آن سرنوشت شوم بدهند" و تازه از آنها پذیرفته نخواهد شد (وَ الَّذِینَ لَمْ یسْتَجِیبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ).براى ترسیم
عظمت عذاب و
کیفر آنها، تعبیرى از این رساتر نمى شود كه یك
انسان مالک همه روى زمین، بلكه دو برابر آن باشد، و همه را بدهد تا خود را رهایى بخشد، و سودى نداشته باشد.این جمله در
حقیقت اشاره به این است كه آخرین آرزوى یك انسان كه برتر از آن
تصور نمى شود، این است كه مالك تمام روى زمین شود، ولى شدت مجازات ستمگران و مخالفان دعوت حق در آن حد و پایه است كه حاضرند این آخرین
هدف دنیوى بلكه برتر و بالاتر از آن را هم فدا كنند و آزاد شوند، و تازه به فرض كه از آنها پذیرفته مى شد تنها نجات از عذاب بود اما از پاداش هاى فوق العاده عظیم اجابت كنندگان دعوت حق خبرى نبود.
بنا بر این اظهر این است كه منظور از" حسنى" همان عاقبت حسنى و سرانجام نیك باشد. و اینكه بعضی ها گفته اند منظور از" حسنى" اجر نیك، و یا
بهشت است اگر چه بالمال حرف صحیحى است، چون عاقبت محموده ایمان و عمل صالح مثوبت و اجر الهى است و آنهم بهشت است، و لیكن مثوبت و بهشت از آن جهت كه مثوبت و یا بهشت است در این مقام مقصود نیست، بلكه از این جهت كه عاقبت امر ایشان و منتهى الیه مجاهدات ایشان است منظور است.و مؤید آن، بلكه دلیل اش جمله ایست كه در آیات بعدى بعد از تعریف ایشان به صفات مختص شان مى فرماید:" أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ جَنَّاتُ عَدْنٍ یدْخُلُونَها ...".و نیز بنا بر آنچه كه گفته شد، جمله" لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ" در جاى جمله دیگرى نشسته كه
غایت و هدف را مى رسانده، و آن را حذف نموده تا بر اهمیت و فخامت آن
دلالت كند و بفهماند
شر و بدبختى آن چنان هول آور و دهشت زا است كه قابل ذكر نیست.پس معنا چنین مى شود: كسانى كه دعوت پروردگار خود را اجابت نمى كنند چیزى بر سرشان مى آید- و یا چیزى كه نتیجه استجابت و سرانجام نیك آنست از ایشان فوت مى شود- كه یكى از خصوصیات آن این است كه اگر آنچه
نعمت در زمین هست كه نفوس بشرى از آن التذاذ دارد و آرزوى هر انسانى رسیدن به آنست بدهند و بلكه دو برابر آن را بدهند كه ما فوق آرزوهاست جبران آن را نمى كند، و نمى توانند آن را بدست آورند. و به عبارت خلاصه تر: اگر این عده نهایت درجه آرزوهاى زندگى را بدست آورده باشند و بلكه ما فوق آن را داشته باشند و بخواهند همه آنها را بدهند و آن نعمت را كه بخاطر سرپیچى از دعوت خدا از دست داده اند بدست بیاورند، هرگز نمى توانند بدست آورند.
آسان بودن حسابرسی
اصحاب یمین:
•«فاما من اوتی کتـبه بیمینه فسوف یحاسب حسابـا یسیرا:اما كسى كه
نامه عمل او به
دست راستش داده شود.پس به زودى با محاسبه آسانى حسابرسى مى‌شود.».
حساب یسیر" آن حسابى است كه در آن سهل انگارى شود نه سخت گیرى.
یحاسَبُ حِساباً یسِیراً یعنى مناقشه در حساب او نشود، و حسنات و ثواب هاى او را با گناهانش روبرو نموده و می سنجند یا به
توبه یا به
عفو و بخشش. و بعضى گفته اند: حساب آسان تجاوز و گذشت از گناهان و
ثواب دادن بر حسنات است. و كسى كه در حسابش مناقشه و خورده گیرى شود عذاب خواهد شد. در
خبر مرفوع و یا در
روایت دیگر است كه بعملش شناخته شود آن گاه از او صرف نظر شود و در
حدیث دیگر است سه
خصلت است كه در هر كس باشد خدا حساب او را آسان كشیده و برحمتش او را داخل
بهشت نماید گفتند:آن كدام است اى
رسول خدا فرمود هر كس تو را محروم كرد تو او را عطا كنى و هر كه قطع
رحم تو كرد تو او را صله نمایى و هر كه بتو
ظلم كرد تو او را ببخشى
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۵۳۳، برگرفته از مقاله «حسابرسی آسان».
