• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَفیظ (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




حَفیظ: (اَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفیظاً)
«حَفِیظ» از مادّه‌ «حِفْظ» به کسی می‌گویند که از شخص یا چیزی مراقبت کرده و او را از زیان و ضرر حفظ می‌کند. «حَفِیظ» از این نظر که صفت مشبهه است و معنای ثبات و دوام را می‌رساند با «حافظ» که اسم فاعل است تفاوت دارد، بنابراین «حفیظ» به معنای کسی است که به طور مداوم مراقب حفظ چیزی می‌باشد؛ در نتیجه مفهوم آیه چنین می‌شود که مسئولیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مسئولیت رهبری، هدایت و دعوت به سوی حق و مبارزه با فساد است.



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با حَفِیظ:

۱.۱ - آیه ۸۰ سوره نساء

(مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ وَمَن تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا) (کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده؛ و هر کس که سرباز زند، تو را نگهبان و مراقب او نفرستادیم و در برابر او، مسئول نیستی.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: (مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ اَطاعَ اللَّهَ...) این جمله استینافی است یعنی: جمله‌ای است از نو که مطلب آیه سابق را که می‌فرمود: (وَ اَرْسَلْناکَ لِلنَّاسِ رَسُولًا) تاکید و تثبیت نموده، در عین حال حکم آن آیه را تعلیل می‌کند، می‌فرماید: اینکه گفتیم ما تو را به عنوان رسول فرستادیم و تو جز این سمت را نداری، علتش این است که هر کس تو را به آن جهت که رسول مایی اطاعت کند، در حقیقت ما را اطاعت کرده و کسی که از تو اعراض کند، از ما اعراض کرده و ما تو را حافظ و نگهبان بر آنان نفرستاده‌ایم. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۱۰۴ سوره انعام

(قَدْ جَاءكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ) (دلایل بصیرت آفرین از طرف پروردگارتان برای شما آمد؛ کسی که به وسیله آن، بصیرت و آگاهی یافت، به سود خود اوست؛ و کسی که از دیدن آن چشم پوشید، به زیان خودش می‌باشد؛ و من نگاهبان شما نیستم (و شما را بر قبول ایمان مجبور نمی‌کنم).)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: (وَ ما اَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ) من صاحب اختیار شما و دل‌های شما نیستم حفظ تکوینی آنان را از خود نفی می‌کند، چون رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ناصح مردم است نه مالک دل‌های آنان. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۳ - آیه ۳۲ سوره ق

(هَذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ) (این چیزی است که به شما وعده داده می‌شود، برای توبه‌کاران و حافظان پیمان.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه حفیظ به معنای آن کسی است که در حفظ آنچه خدا با او عهد کرده مداومت دارد، و نمی‌گذارد عهد خدا ضایع و متروک شود. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. نساء/سوره۴، آیه۸۰.    
۲. انعام/سوره۶، آیه۱۰۴.    
۳. ق/سوره۵۰، آیه۳۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۲۴۴.    
۵. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۲۸۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۴، ص۴۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۵، ص۴۸۴.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۲۸۹.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۸۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹۱.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۲۵۵.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۳۹.    
۱۵. انعام/سوره۶، آیه۱۰۴.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۱.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۴۱۷.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۰۳.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۲۱۶.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۲۹.    
۲۱. ق/سوره۵۰، آیه۳۲.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱۹.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۳۱.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۵۴.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۷۶.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۴۸.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حَفِیظ»، ص۱۸۹.    






جعبه ابزار