حمل وضعی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

حمل وضعی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حمل محمول اخص بر موضوع اعم به لحاظ مفهوم است.

---

حمل به لحاظ رعایت و رعایت‌ نکردن ترتیب طبیعی به حمل وضعی و حمل طبیعی تقسیم می‌شود.

---

«حمل وضعی یا جعلی» حملی است که محمول از نظر مفهوم، اخص از موضوع باشد؛ مانند: حیوان انسان است و خندان انسان است. توضیح آنکه هر شیئی که از شیء دیگر به حسب مفهوم اعم باشد بالطبع اقتضای محمول بودن دارد؛ پس هرگاه در مقام حمل، ترتیب طبیعی رعایت شود؛ مثل: «انسان توانا است» حمل طبیعی خواهد بود و هرگاه رعایت نشود؛ مثل: «توانا انسان است» حمل غیر طبیعی یا وضعی خواهد بود که طبع انسان از پذیرش آن ابا دارد.

---

حمل وضعی سه دسته است:
۱. حمل ذاتی اخص بر موضوع اعم، مانند: بعضی از حیوان‌ها انسان‌اند.
۲. حمل عارض بر عارض، مانند: نویسنده خندان است.
۳. حمل معروض بر عارض، مانند: خندان انسان است.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---