• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خوف (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





ترس به بیم از وقوع امری ناخوشایند می‌گویند و از آن به مناسبت در باب‌هایی همچون طهارت، صلات، صوم، حج، حدود و دیات یاد شده است.



ترس از خداوند به معنای بیم از عدالت و عذاب او ـ در آیات متعدّد از صفات پیامبران، عالمان و مؤمنان شمرده شده است. چنان‌ که خداوند در آیاتی دیگر، کسانی را که از او نمی‌ترسند مذمّت کرده و چنین خصلتی را نشانه بی‌ایمانی آنان دانسته است.
در روایات نیز بر تحصیل صفت خوف تأکید و از گریه کردن برای خوف از قهر و عذاب الهی ستایش شده است.


بر ترس از وقوع یک حادثه آثاری مترتب است که به نحو کلّی به آنها اشاره می‌شود.

۲.۱ - ثبوت حکم ثانوی

رفع حکم اولی و ثبوت حکم ثانوی در موارد زیر از آثار ترس است:
ـ قطع نماز واجب، جایز نیست مگر در مواردی، از جمله: هنگام ترس از تلف شدن جان یا مال معتنابه.
ـ تیمم، حکم ثانوی است که ترس بر جان یا آبرو یا تلف شدن مال، در به دست آوردن یا استعمال آب، از اسباب مشروعیت بخشیدن به آن است.
- افطار روزه ماه رمضان بر زن آبستنی که در آستانه زاییدن است و نیز زن شیرده در صورت بیم از رسیدن زیان به خود یا کودکش واجب است.
ـ حمل سلاح هنگام رفتن برای نماز عید مکروه است مگر با ترس از دشمن.

۲.۲ - نماز خوف

ترس از چیره شدن دشمن در میدان نبرد و نیز هجوم غیر دشمن مانند حیوان درنده با شرایطی موجب قصر نماز در عدد یا کیفیت می‌گردد که از آن به نماز خوف تعبیر می‌شود.

۲.۳ - نماز آیات

هر رخداد آسمانی که نوع مردم از آن بترسند بنابر مشهور موجب نماز آیات است.

۲.۴ - سقوط حج

استطاعت شرط وجوب حج است. از شرایط تحقّق استطاعت، برخوردار بودن راه و مقصد از امنیت لازم و بیمناک نبودن شخص بر جان و مال و آبروی خود در طول سفر و هنگام برگزاری مناسک حج است.
[۱۲] عروة الوثقی ج۲، ص۴۵۳.



ترساندن دیگری از روی ستم، حرام و ترساننده مستحق تعزیر است؛ بلکه گاهی موجب ثبوت دیه خواهد شد. اگر کسی به قصد ترساندن مردم سلاح برکشد محارب شمرده می‌شود


ترساندن زن باردار اگر سبب سقط جنین وی گردد، موجب ثبوت دیه جنین بر ذمه ترساننده می‌شود. البتّه اگر سبب، ابلاغ حکم ِ حاکم باشد در اینکه دیه جنین از بیت المال پرداخت می‌شود یا عاقله حاکم باید آن را بپردازد، اختلاف است.


اگر کسی شخص در حال آمیزش را بترساند و بر اثر آن، منی وی بیرون از رحم همسرش ریخته شود به جهت ضایع کردن نطفه، ده دینار بر عهده ترساننده ثابت می‌گردد.




۱. رعد/سوره۱۳، آیه۲۱.    
۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۵۷.    
۳. نور/سوره۲۴، آیه۳۵۵.    
۴. انعام/سوره۶، آیه۸۱.    
۵. مدثر/سوره۷۴، آیه۵۳.    
۶. وسائل الشیعه ج۱۵، ص۲۱۶-۲۲۸.    
۷. جواهر الکلام ج۱۱، ص۱۲۲.    
۸. جواهر الکلام ج۵، ص۱۰۲.    
۹. جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۵۱.    
۱۰. عروة الوثقی ج۳، ص۱۰۲.    
۱۱. جواهر الکلام ج۱۱، ص۴۰۷.    
۱۲. عروة الوثقی ج۲، ص۴۵۳.
۱۳. جواهر الکلام ج۴۱، ص۵۶۴.    
۱۴. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۷۴.    
۱۵. جواهر الکلام ج۴۱، ص۴۷۲.    
۱۶. جواهر الکلام ج۴۳، ص۳۷۵.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۴۸-۴۴۹.    


رده‌های این صفحه : احساسات | اخلاق اسلامی | حج | خوف الهی | فقه | هیجان




جعبه ابزار